Η Τοπική Αυτοδιοίκηση τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σημαντικής μεταρρυθμιστικής πορείας, που ξεκινάει από τον ψηφιακό μετασχηματισμό και οδηγεί σταδιακά στην ενσωμάτωση πιο σύνθετων τεχνολογιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Η ανάγκη για πιο αποτελεσματική, διαφανή και φιλική προς τον πολίτη διοίκηση αποτελεί τον βασικό μοχλό για την υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων και διαδικασιών που σταδιακά αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ως πρώτο στάδιο αυτής της πορείας, έφερε στον πυρήνα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης νέα μέσα και δυνατότητες. Τα παραδοσιακά έντυπα και οι χειροκίνητες διαδικασίες έδωσαν τη θέση τους σε πληροφοριακά συστήματα, ηλεκτρονικές πλατφόρμες εξυπηρέτησης πολιτών, συστήματα ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων και τεχνολογικές υποδομές που επιτρέπουν την παροχή υπηρεσιών από απόσταση. Ο πολίτης απέκτησε τη δυνατότητα να αλληλεπιδρά με τον δήμο του μέσω ψηφιακών μέσων, να αιτείται πιστοποιητικά, να υποβάλλει αιτήματα, να ενημερώνεται για ζητήματα καθημερινότητας χωρίς την ανάγκη φυσικής παρουσίας. Παράλληλα, οι υπάλληλοι και τα διοικητικά στελέχη των ΟΤΑ απέκτησαν καλύτερα εργαλεία παρακολούθησης, διαχείρισης και αξιολόγησης της διοικητικής δραστηριότητας.
Η υγειονομική κρίση της πανδημίας λειτούργησε ως επιταχυντής αυτής της διαδικασίας. Η ανάγκη για απομακρυσμένη εργασία, ηλεκτρονική εξυπηρέτηση και γρήγορη πληροφόρηση κατέστησε τον ψηφιακό μετασχηματισμό όχι μια επιλογή, αλλά μια επιτακτική ανάγκη. Πολλοί δήμοι και περιφέρειες, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, κατάφεραν μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα να υλοποιήσουν ψηφιακές υπηρεσίες που υπό άλλες συνθήκες θα χρειάζονταν χρόνια για να αναπτυχθούν.
Σήμερα, όμως, η τεχνολογική εξέλιξη δεν σταματά στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό. Η Τεχνητή Νοημοσύνη, ως μια από τις πιο ραγδαία αναπτυσσόμενες τεχνολογίες, ανοίγει νέους ορίζοντες, φέρνει νέες προκλήσεις αλλά και τεράστιες δυνατότητες. Ενώ ο ψηφιακός μετασχηματισμός επικεντρώθηκε κυρίως στην ψηφιοποίηση υπαρχουσών διαδικασιών, η Τεχνητή Νοημοσύνη προσφέρει κάτι περισσότερο: τη δυνατότητα πρόβλεψης, προσαρμογής και αυτοματοποίησης αποφάσεων με βάση την ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.
Αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης
Η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές καινοτομίες. Σε διεθνές επίπεδο, ήδη υλοποιούνται εφαρμογές σε τομείς όπως η κυκλοφοριακή διαχείριση, η ενεργειακή αποδοτικότητα δημοτικών υποδομών, η αποκομιδή απορριμμάτων με αισθητήρες πληρότητας, αλλά και η διαχείριση κινδύνων από φυσικές καταστροφές. Επιπλέον, ψηφιακοί βοηθοί συνομιλίας, γνωστοί ως chatbots, αναλαμβάνουν την καθημερινή επικοινωνία με τους πολίτες, δίνοντας άμεσες απαντήσεις σε ερωτήσεις, κατευθύνοντας αιτήματα και διευκολύνοντας την πρόσβαση στην πληροφορία.
Στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στην πρόβλεψη αναγκών σε ευπαθείς ομάδες, στην ανάλυση κοινωνικών δεδομένων για τον εντοπισμό φαινομένων αποκλεισμού και στην καλύτερη κατανομή των διαθέσιμων πόρων. Σε διοικητικό επίπεδο, η ανάλυση μεγάλων όγκων δεδομένων επιτρέπει τη στοχευμένη χάραξη πολιτικών, με βάση πραγματικά και όχι υποθετικά σενάρια.
Ένας τομέας στον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί επίσης να έχει άμεσο και ουσιαστικό αντίκτυπο είναι η διαχείριση των πόρων και η αντιμετώπιση κρίσεων. Οι αλγόριθμοι μπορούν να προβλέψουν πιθανές φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες ή πυρκαγιές, επιτρέποντας στις δημοτικές αρχές να προετοιμαστούν έγκαιρα και να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα. Επιπλέον, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στις υπηρεσίες καθαριότητας μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποδοτική αποκομιδή απορριμμάτων, μειώνοντας τα λειτουργικά κόστη και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής στις πόλεις.
Ωστόσο, η ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Αυτοδιοίκηση δεν είναι μια διαδικασία χωρίς προκλήσεις. Ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα δεοντολογίας, προστασίας προσωπικών δεδομένων, διαφάνειας στη λήψη αποφάσεων και ενδεχόμενης αναπαραγωγής κοινωνικών ανισοτήτων μέσα από αλγοριθμικές προκαταλήψεις. Η δημόσια διοίκηση οφείλει να θέσει σαφείς κανόνες και πλαίσια ελέγχου, ώστε η τεχνολογία να λειτουργεί ως μέσο ενίσχυσης των δημοκρατικών αρχών και όχι ως απειλή γι’ αυτές.
Παράλληλα, η επιτυχής αξιοποίηση της ΤΝ προϋποθέτει την καλλιέργεια των κατάλληλων δεξιοτήτων στο ανθρώπινο δυναμικό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί, απαιτείται συνεχής εκπαίδευση σε συνεργασία με ερευνητικούς και πανεπιστημιακούς φορείς.
Συμπεράσματα
Η μετάβαση από τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα βήματα για την οικοδόμηση μιας σύγχρονης, αποτελεσματικής και φιλικής προς τον πολίτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η τεχνολογία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια της διοίκησης, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση του δημότη, τη διαφάνεια στη λειτουργία των θεσμών και τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Η ευφυής Αυτοδιοίκηση του αύριο δεν θα είναι μόνο ψηφιακή· θα είναι και ανθρώπινη, με τεχνολογία που υπηρετεί τον πολίτη και όχι το αντίστροφο.
Οι δήμοι και οι περιφέρειες που θα αξιοποιήσουν σωστά αυτές τις τεχνολογίες θα μπορέσουν να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες, να βελτιώσουν την καθημερινότητα των πολιτών και να διαχειριστούν πιο αποτελεσματικά τους πόρους τους. Η τεχνολογία δεν είναι απλώς ένα εργαλείο, αλλά ένας καταλύτης για τη δημιουργία πιο έξυπνων και βιώσιμων πόλεων.
* Παπαδάκης Χάρης, Φυσικός, Msc Η.Μ.Μ.Υ, Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης, Γενικός Γραμματέας Δ. Αποκορώνου
