Πώς ο καφές έγινε το μαγικό ελιξίριο των επαναστατικών ιδεών

Κανένα ποτό δεν έχει διαμορφώσει περισσότερο την ανθρώπινη ιστορία από ότι ο καφές

Παρόλο που ο αγαπημένος διεγερτικός καφές έχει γίνει παγκόσμιο εμπόρευμα, με πάνω από 2 δισεκατομμύρια φλιτζάνια να πίνονται καθημερινά, ήταν πάντα  επαναστάτης.

Ο βοσκός Κάλντι

Ο θρύλος τοποθετεί την προέλευση του καφέ στα βουνά της Αιθιοπίας λίγο πριν από χίλια χρόνια.

Εκεί, ένας βοσκός αιγών με το όνομα Κάλντι παρατήρησε ότι το κοπάδι του έγινε αρκετά ατίθασο αφού έφαγε μερικά περίεργα κόκκινα μούρα.

Αφού δοκίμασε και ο ίδιος την έξαψη αυτών των μούρων, ο Κάλντι έφερε τους καρπούς στο πλησιέστερο μοναστήρι, όπου οι τοπικοί μοναχοί θεώρησαν τα μούρα «έργο του διαβόλου» και τα έριξαν στη φωτιά.

Σύντομα, ένα δελεαστικό άρωμα γέμισε το μοναστήρι και ο μοναχός διέταξε να βγουν τα κάρβουνα από τη φωτιά και να χυθεί πάνω τους ζεστό νερό για να διατηρηθεί η μυρωδιά.

Τελικά, η περιέργεια νίκησε τον μοναχό και ήπιε μια γουλιά.

Και μέσα σε μόλις έναν ή δύο αιώνες, ο καφές άρχισε σιγά σιγά να κατακτά τον κόσμο.

Αραβική ισότητα

Πιστός στις ρίζες του μύθου του Καλντί, ο καφές καταναλώθηκε για πρώτη φορά στην Ανατολική Αφρική και έφτασε στην αραβική χερσόνησο μέσω εμπορικών καραβανιών στις αρχές του 13ου αιώνα.

Επειδή το Ισλάμ απαγορεύει την κατανάλωση αλκοόλ, ο καφές σύντομα εξελίχθηκε σε ένα κοινωνικό ποτό που απολαμβανόταν πέρα από κοινωνικοοικονομικά σύνορα.

Η οικονομική προσιτότητα και η προσβασιμότητα του καφέ διέσπασαν πολιτιστικές συμβάσεις αιώνων.

Τα αραβικά καφενεία έγιναν σύντομα ένα μέρος όπου όλα τα μέλη της κοινωνίας μπορούσαν να συγκεντρωθούν και να μοιραστούν τις σκέψεις και τις πεποιθήσεις τους σε ένα κοινό φόρουμ, πυροδοτώντας τον πολιτικό και ακαδημαϊκό διαφωτισμό.

Ωστόσο, τα καφεκοπτεία σύντομα συγκέντρωσαν άλλου είδους προσοχή, καθώς αναφέρθηκαν από ορισμένους ως εστίες πολιτικής αναταραχής και ακολασίας, αναγκάζοντας το εμπόριο καφέ να υποχωρήσει στην παρανομία.

Ο καφέ Διαφωτισμός

Εμπνευσμένη από την επικρατούσα ιδιοφυΐα των Αράβων λογίων, η Ευρώπη άρχισε να βλέπει τον δικό της διαφωτισμό να διαμορφώνεται μέσα στους τοίχους των καφενείων της.

Εκείνη την εποχή, ο αλκοολισμός ήταν ένα πολύ συνηθισμένο πρόβλημα.

Ωστόσο, καθώς ο καφές άρχισε να γίνεται όλο και πιο δημοφιλής, οι άνδρες της εποχής συγκεντρώνονταν όχι σε μπυραρίες αλλά σε καφενεία.

Οι ντόπιοι στην Οξφόρδη της Αγγλίας άρχισαν να αναφέρονται στα καφενεία ως «πανεπιστήμια της δεκάρας», επειδή, στην τιμή ενός φλιτζανιού καφέ, μπορούσες να συμμετέχεις σε πνευματικές συζητήσεις και, ίσως το πιο σημαντικό, να μένεις νηφάλιος κατά τη διάρκεια των συζητήσεων.

Άτομα όπως ο Βολταίρος, ο Ισαάκ Νιουτάουν και άλλοι διαφωτιστές ονειρεύονταν, συζητούσαν, ακόμη και συνέτασσαν πολιτικές πραγματείες σε αυτά τα δημόσια φόρουμ, ενώ έπιναν τα αγαπημένα τους ζεστά ροφήματα.

Κατασκοπεία στα αγγλικά καφενεία

Οι πουριτανοί στην Αγγλία πήραν την πρώτη γεύση των προβλημάτων που σχετίζονται με τον καφέ τη δεκαετία του 1600.

Ο βασιλιάς Κάρολος Β’, του οποίου ο πατέρας είχε πρόσφατα εκτελεστεί κατά τη διάρκεια του αγγλικού εμφυλίου πολέμου, έγινε παρανοϊκός σχετικά με τους υπηκόους του που συγκεντρώνονταν σε δημόσιους χώρους για να συζητήσουν για την πολιτική.

Έτσι διακήρυξε: «…οι άνθρωποι έχουν αποκτήσει την ελευθερία, όχι μόνο στα καφενεία, αλλά και σε άλλους χώρους και συναντήσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, να καυτηριάζουν και να δυσφημούν τις διαδικασίες του κράτους, μιλώντας άσχημα για πράγματα που δεν καταλαβαίνουν…».

Ήταν θέμα χρόνου να οργανώσει ο βασιλικός υπουργός Εξωτερικών, Σερ Τζόζεφ Γουίλιαμσον, ένα δίκτυο κατασκόπων και να επιχειρήσει να απαγορεύσει όλα τα καφενεία στο Λονδίνο.

Η απαγόρευση διήρκεσε λίγο περισσότερο από μια εβδομάδα.

Αμερικανική Επανάσταση στο τσάι

Στην άλλη άκρη, λίγα χρόνια αργότερα, οι απόγονοι ορισμένων από αυτούς τους Άγγλους πουριτανούς θα συζητούσαν για έναν άλλο βασιλιά της Αγγλίας.

Καθώς οι αμερικανικές αποικίες αγωνίζονταν κάτω από τους επιβλητικούς φόρους που επιβάλλονταν στο εισαγόμενο αγγλικό τσάι, υποκίνησαν μια διαβόητη πράξη μποϊκοτάζ κατά του Στέμματος.

Το Κόμμα του Τσαγιού της Βοστώνης, με επικεφαλής τους Υιούς της Ελευθερίας και τον Σάμιουελ Άνταμς , έριξε 92.000 λίβρες τσάι της Βρετανικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών στο λιμάνι της Βοστώνης, αξίας άνω των 1.700.000 δολαρίων.

Έτσι, ο καφές έγινε σύντομα το πατριωτικό ποτό της αμερικανικής ανεξαρτησίας- όπως έγραψε ο ιδρυτής Τζον Άνταμς στη σύζυγό του Αμπιγκέιλ, «το τσάι πρέπει να αποκηρυχθεί καθολικά και πρέπει να απογαλακτιστώ όσο πιο γρήγορα, τόσο το καλύτερο».

Το καφενείο Green Dragon Coffee House στη Βοστώνη έγινε μάλιστα γνωστό ως το ανεπίσημο «αρχηγείο της Επανάστασης».

Αυτή η πολιτικοποιημένη στροφή από το τσάι οδήγησε στην υπεροχή του καφέ ως το αγαπημένο ποτό των Αμερικανών.

Αϊτινή Επανάσταση

Αλλά ο καφές δεν είχε τελειώσει ακόμα με το δυτικό ημισφαίριο.

Στη γαλλική αποικία του Σαν Ντομινγκέ, η βιομηχανία του καφέ ανθούσε. Φυσικά, αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο δωρεάν εργατικό δυναμικό που παρείχε το υπερατλαντικό δουλεμπόριο. Στην πραγματικότητα, αυτή η γαλλική αποικία, γνωστή σήμερα ως Αϊτή, ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας καφέ στον κόσμο.

Ωστόσο, τα χρόνια καταπίεσης και σκληρότητας δεν αποτελούν ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο. Το 1791, η φρίκη της ζωής στις φυτείες οδήγησε τους Αϊτινούς σε εξέγερση.

Ο Toussaint Louverture, ο επαναστάτης ηγέτης της χώρας, αναβίωσε αρχικά την παραγωγή καφέ στην Αϊτή μέσω κρατικών φυτειών. Ωστόσο, αυτές οι φυτείες καφέ σύντομα εγκαταλείφθηκαν όταν ο Ναπολ