Για πρώτη φορά, δύο Ελληνίδες ερευνήτριες από το Πολυτεχνείο Κρήτης ετοιμάζονται να ταξιδέψουν στην Ανταρκτική, εκπροσωπώντας την Ελλάδα σε μια πρωτοποριακή επιστημονική αποστολή με διεθνή αντίκτυπο.
Η Χριστίνα Μπαλωμενάκη και η Εύχαρις Γουρουντή, αρχιτέκτονες-μηχανικοί και ερευνήτριες του Εργαστηρίου Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων (TUC TIE Lab) της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, μιλούν στο protothema.gr για το πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να βελτιώσει τη διαβίωση σε περιορισμένα και ακραία περιβάλλοντα, με εφαρμογές που εκτείνονται από το διάστημα έως τις κρίσιμες ζώνες διαβίωσης στη Γη.
Η Χριστίνα Μπαλωμενάκη και η Εύχαρις Γουρουντή βρίσκονται στην αιχμή της επιστημονικής έρευνας στον τομέα της νευροαρχιτεκτονικής και του συμμετοχικού σχεδιασμού, εξετάζοντας την επίδραση του χώρου στην ψυχολογία και την καθημερινότητα του ανθρώπου σε ακραίες συνθήκες.
«Η Ανταρκτική είναι ένα φυσικό εργαστήριο. Οι συνθήκες εκεί προσομοιάζουν αυτές του διαστήματος και της απόλυτης απομόνωσης. Μπορούμε να αντλήσουμε πολύτιμα δεδομένα που θα μας βοηθήσουν να βελτιώσουμε τις συνθήκες διαβίωσης τόσο σε διαστημικές αποστολές όσο και σε κρίσιμες καταστάσεις εδώ στη Γη», εξηγεί η Χριστίνα Μπαλωμενάκη.
Το αντικείμενο της έρευνάς τους βασίζεται σε δύο συμπληρωματικές προσεγγίσεις. Η Χριστίνα Μπαλωμενάκη εστιάζει στην ανάπτυξη οπτικοακουστικών περιβαλλόντων που στοχεύουν στη μείωση του στρες και των ψυχολογικών επιπτώσεων της απομόνωσης, μέσω εξατομικευμένων προβολών εικόνων και ήχων.
«Θέλουμε να δούμε αν το προσαρμοσμένο περιεχόμενο, που βασίζεται στο βιωματικό υπόβαθρο του κάθε ατόμου, μπορεί να επηρεάσει θετικά την ψυχολογία του και να ενισχύσει τη σταθερότητά του σε ένα τόσο απαιτητικό περιβάλλον», σημειώνει.
Με τη χρήση βιωματικών εργαστηρίων συμμετοχικού σχεδιασμού, συνεντεύξεων και παρατηρήσεων, μελετά τη σχέση των ανθρώπων με τον χώρο και τις ανάγκες τους.
«Η αντίληψη του χώρου είναι υποκειμενική και αλλάζει σημαντικά όταν οι συνθήκες είναι ακραίες. Στόχος μας είναι να κατανοήσουμε πώς ο χώρος μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να υποστηρίζει την καθημερινότητα και την ψυχολογική άνεση των ανθρώπων που ζουν εκεί», αναφέρει η Εύχαρις Γουρουντή.
Η έρευνα τους ανήκει σε ένα νέο επιστημονικό πεδίο, τη νευροαρχιτεκτονική, που συνδέει τη νευροεπιστήμη με την αρχιτεκτονική και εξετάζει πώς ο χώρος επηρεάζει τον ανθρώπινο εγκέφαλο και τη συμπεριφορά.
Σε ακραίες συνθήκες, όπως αυτές της Ανταρκτικής, όπου η απομόνωση και οι περιβαλλοντικές προκλήσεις είναι έντονες, η διατήρηση της ψυχολογικής σταθερότητας είναι καθοριστική για την επιτυχία οποιασδήποτε αποστολής.
Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών δεν περιορίζονται μόνο στην Ανταρκτική αλλά μπορούν να έχουν ευρύτερες εφαρμογές. Η ανάπτυξη προσαρμοστικών και λειτουργικών χώρων, που υποστηρίζουν την ψυχική ευεξία, μπορεί να εφαρμοστεί σε διαστημικές αποστολές, σε προσωρινές υποδομές για φυσικές καταστροφές, αλλά και σε αστικά περιβάλλοντα.
«Η εμπειρία που θα αποκτήσουμε στην Ανταρκτική θα είναι πολύτιμη για την ανάπτυξη χώρων που προσαρμόζονται στις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων, ενισχύοντας την ψυχολογική και κοινωνική τους ισορροπία», τονίζει η Μπαλωμενάκη.
Το Βουλγαρικό Ινστιτούτο Ανταρκτικής, με πολυετή εμπειρία στην περιοχή, στηρίζει ενεργά την αποστολή, παρέχοντας πρόσβαση σε επιστημονικές υποδομές και τεχνογνωσία.
Η συνεργασία αυτή εντάσσει την ελληνική αποστολή σε ένα ευρύ διεθνές δίκτυο ερευνών, δίνοντας τη δυνατότητα στις δύο επιστήμονες να συνεργαστούν με συναδέλφους από άλλες χώρες και να επωφεληθούν από τα αποτελέσματα των προηγούμενων αποστολών.
Η παρουσία των Ελληνίδων στην Ανταρκτική ανοίγει τον δρόμο για την ενίσχυση της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας και τη δημιουργία νέων συνεργασιών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Επιστημονικός υπεύθυνος/Διευθυντής του εργαστηρίου TUC TIE Lab είναι ο καθηγητής Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης, PhD, και νυν αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης.
Υπεύθυνη σχεδιασμού και διαχείρισης των ερευνητικών προγραμμάτων είναι η Μαριάνθη Λιάπη, MSc MIT. Το εργαστήριο είναι μοναδικό στο ερευνητικό του αντικείμενο του στη χώρα και έχει εκτελέσει 73 ερευνητικά έργα, έχει υλοποιήσει 32 πιλοτικά και έχει απασχολήσει μέχρι τώρα περισσότερους από 500 ερευνητές.
Οι δύο ερευνήτριες, με την υποστήριξη της επιστημονικής ομάδας του TUC TIE Lab και των συνεργατών τους στην Ελλάδα και το εξωτερικό, δηλώνουν έτοιμες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του πολικού περιβάλλοντος. Από την επιλογή εξοπλισμού που αντέχει τις ακραίες θερμοκρασίες, μέχρι τη διαχείριση της καθημερινής επικοινωνίας και της απομόνωσης, κάθε λεπτομέρεια έχει μελετηθεί προσεκτικά.
«Η προετοιμασία είναι το κλειδί. Οι συνθήκες εκεί απαιτούν πειθαρχία, αντοχή και οργάνωση. Είμαστε έτοιμες να αντεπεξέλθουμε σε κάθε δυσκολία και να φέρουμε πίσω πολύτιμα δεδομένα για την έρευνά μας», καταλήγει η Εύχαρις Γουρουντή.
Η ελληνική αποστολή στην Ανταρκτική δεν είναι απλώς ένα σημαντικό επιστημονικό βήμα, αλλά και μια ευκαιρία να αναδειχθεί η καινοτόμος έρευνα που πραγματοποιείται στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Η αποστολή πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Πολικών Ζωνών και έχει ως μεγάλο χορηγό τη ναυτιλιακή εταιρία Laskaridis Shipping Company Ltd που καλύπτει τα έξοδα μετακίνησης των δύο ερευνητριών, την προμήθεια κατάλληλου ρουχισμού και εξοπλισμού, καθώς και την ασφάλειά τους.
