Από το 2015 λειτουργεί μητρώο και πλατφόρμα για την παιδική παχυσαρκία, η οποία δεν συμπεριελήφθη στο νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την παχυσαρκία στα παιδιά και τους εφήβους
Αναστάτωση στους παιδιάτρους της χώρας έχει προκαλέσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας, καθώς ο σχεδιασμός και η υλοποίησή του δεν προβλέπει τη συμμετοχή τους, παρότι πρόκειται για την αρμόδια ιατρική ειδικότητα που θα κληθεί να το εφαρμόσει με την παρακολούθηση των παιδιών.
Έξι φορείς παιδιατρικής με υπόμνημά τους προς τον Πρωθυπουργό και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας επισημαίνουν τη σημασία συμμετοχής των παιδιάτρων και παιδοενδοκρινολόγων στην παρακολούθηση των παιδιών, λέγοντας πως δεν υπάρχει προηγούμενο στο οποίο η συντονιστική δράση για την αντιμετώπιση ενός νοσήματος να ανατίθεται σε μη γιατρούς.
Παράλληλα τονίζουν πως ήδη από 10ετίας λειτουργεί σχετική πλατφόρμα, σε εφαρμογή προηγούμενου προγράμματος το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ, με στόχο τόσο την παρακολούθηση των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών με τη δημιουργία σχετικού Μητρώου, όσο και την καθοδήγηση Παιδιάτρων και Γενικών Ιατρών στη διαχείριση των παιδιών αυτών.
Στα 4 δις. ευρώ η ετήσια επιβάρυνση της χώρας από τη νοσηρότητα της παχυσαρκίας
Οι εκπρόσωποι της Ελληνικής Εταιρείας Παιδικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας (ΕΕΠΕΕ), της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων (ΠΟΜΕΠ), του Ελληνικού Κολλεγίου Παιδιάτρων (ΕΚΠ), της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής, της Παιδιατρικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος (ΠΕΒΕ) και της Έδρας UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής της Ιατρικής ΕΚΠΑ, ξεκίνησαν συγχαίροντας την κυβέρνηση για την πρωτοβουλία και πρόθεση να αντιμετωπίσει ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα υγείας στην χώρα μας.
Ελληνική πρωτιά
Επισήμαναν όμως ότι στην Ελλάδα, ο επιπολασμός του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας κυμαίνεται από 21% στην προσχολική ηλικία έως 41% στη σχολική και εφηβική ηλικία και είναι σημαντικά υψηλότερος από το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, όπου τα ποσοστά είναι 15% και 25%, αντίστοιχα.
Ως εκ τούτου, 1 στα 3 παιδιά και έφηβοι έχουν αυξημένο βάρος και χρειάζονται κατάλληλη καθοδήγηση και αντιμετώπιση.
Ταυτόχρονα όμως, εκτός από την αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, η παχυσαρκία ευθύνεται για ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό των δαπανών, το οποίο για την χώρα μας ανέρχεται σε περίπου 4 δις ευρώ ετησίως.
Επομένως, «είναι απόλυτα αναγκαίο να δοθεί έμφαση στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, προκειμένου να διασφαλίσουμε την βελτίωση της υγείας των πολιτών της χώρας και να ελαττώσουμε το κόστος νοσηλείας λόγω των επιπλοκών της παχυσαρκίας», αναφέρουν οι εκπρόσωποι των παιδιάτρων στην επιστολή τους, στην οποία τονίζουν την έκπληξή τους για μια τόσο σημαντική πρωτοβουλία για την οποία δεν ενημερώθηκαν. Πρόσθεσαν επίσης την ακράδαντη πεποίθησή τους για την αναγκαιότητα συμμετοχής των Γενικών Παιδιάτρων και των Παιδοενδοκρινολόγων στο σχεδιασμό και υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας στην χώρα μας.
10 λόγοι για συμπερίληψη
Στην επιστολή τους οι κορυφαίοι παιδίατροι της χώρας παραθέτουν 10 λόγους για τους οποίους οι παιδιατρικές ειδικότητες θα πρέπει να συμπεριληφθούν στην υλοποίηση του νέου προγράμματος:
Η παχυσαρκία αποτελεί αναγνωρισμένη Νόσο σε διεθνές επίπεδο και η ενεργή συμμετοχή των ιατρών και ο συντονισμός δράσεων που αφορούν στην πρόληψη, στη διάγνωση, στην ανίχνευση συννοσηροτήτων και την αντιμετώπισή της είναι αυτονόητη (νομικά και ουσιαστικά) και απολύτως αναγκαία.
Παιδιά και έφηβοι με υπερβαρότητα ή παχυσαρκία πρέπει να αξιολογούνται πρώτα από Παιδιάτρους ή και Παιδοενδοκρινολόγους, οι οποίοι είναι οι πρώτοι που θέτουν την διάγνωση και καθορίζουν την περαιτέρω αντιμετώπιση.
Η αρχική αξιολόγηση από Παιδιάτρους ή και Παιδοενδοκρινολόγους είναι απολύτως αναγκαία προκειμένου να αποκλειστούν παθήσεις, σύνδρομα ή ενδοκρινικές διαταραχές που οδηγούν σε παχυσαρκία (π.χ. υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing, Prader-Willi κλπ) πριν την περαιτέρω παραπομπή και αξιολόγηση από Διατροφολόγους, Καθηγητές Φυσικής Αγωγής, Ψυχολόγους και άλλους επιστήμονες υγείας, οι οποίοι δεν μπορούν να αναγνωρίσουν και να διαγνώσουν τις παθήσεις αυτές.
Οι Παιδίατροι και οι Παιδοενδοκρινολόγοι αποτελούν διεθνώς, και με βάση τις ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες, τον πυρήνα της διεπιστημονικής ομάδας αξιολόγησης, την οποία συντονίζουν, και ως εκ τούτου αυτοί παρακολουθούν πολύ στενά την πορεία των ασθενών σε όλη την διαδρομή τους. Κατά συνέπεια, γνωρίζουν πολύ καλύτερα από κάθε άλλο επιστήμονα υγείας τόσο τις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς και της οικογένειάς του ειδικότερα, όσο και τις λύσεις για την αντιμετώπιση της «επιδημίας» της παιδικής παχυσαρκίας στην χώρα μας γενικότερα.
Η φαρμακευτική αγωγή που συχνά απαιτείται για την αντιμετώπιση μεταβολικών διαταραχών που συνοδεύουν την παχυσαρκία συνταγογραφείται αποκλειστικά από Παιδοενδοκρινολόγους και η παρακολούθηση γίνεται σε αντίστοιχα εξειδικευμένα Κέντρα Παχυσαρκίας, τα οποία στεγάζονται σε Μονάδες Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας.
Το πρόβλημα της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας ξεκινά και πρέπει να αντιμετωπίζεται από το στάδιο της εγκυμοσύνης, και στην συνέχεια, μετά την γέννηση, στα προσχολικά χρόνια και βεβαίως κατά την σχολική περίοδο. Κατά το 1ο στάδιο της εγκυμοσύνης, ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος ενημερώνει την μέλλουσα μητέρα και τον πατέρα σχετικά με την διατροφή που θα πρέπει να ακολουθήσει για την υγεία της μητέρας και του εμβρύου με συνέπειες για την υπόλοιπη ζωή του. Η υπόθεση Barker υποστηρίζει ότι η προέλευση των χρόνιων νόσων (και της παχυσαρκίας) στην ενήλικη ζωή συσχετίζεται με την προσαρμογή του εμβρύου στο ενδομήτριο περιβάλλον, δηλαδή είναι εμβρυϊκής προέλευσης ή εμβρυϊκού προγραμματισμού (fetal origin or fetal programming). Ειδικότερα, υποστηρίζει ότι η προέλευση-γένεσις της έναρξης χρόνιων νόσων στην ενήλικη ζωή προέρχεται από τις προσαρμογές του εμβρύου στην ενδομήτριο ζωή (υποθρεψία- υπερθρεψία), IUGR or LGA (σακχαρώδης διαβήτης κύησης). Ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος είναι ο σύμβουλος της εγκυμονούσας, αλλά και της οικογένειας της καθ’ όλη την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στην συνέχεια, ο Παιδίατρος παρακολουθεί το νεογέννητο στην βρεφική, προ-νηπιακή και νηπιακή ηλικία και εντοπίζει πιθανά ιατρικά προβλήματα. Επίσης λειτουργεί ως σύμβουλος της οικογένειας, που περιλαμβάνει και ζητήματα διατροφής.
Δεν υπάρχει προηγούμενο στο οποίο η συντονιστική δράση για την αντιμετώπιση ενός Νοσήματος να ανατίθεται σε μη γιατρούς. Το να αναπτυχθεί π.χ. ένα Πρόγραμμα «Υγιεινής Διατροφής» θα δικαιολογούσε την αξιοποίηση Διαιτολόγων και τον συντονισμό εκ μέρους του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου. Το συγκεκριμένο όμως Πρόγραμμα αφορά δράσεις «κατά» ενός νοσήματος, όπως π.χ. θα ήταν η στεφανιαία νόσος. Η δημιουργία διεπιστημονικών ομάδων είναι σαφέστατα απαραίτητη, ωστόσο, ο ρόλος της Ιατρικής επεκτείνεται όχι μόνο στην αντιμετώπιση Νοσημάτων αλλά και στην πρόληψη και την έγκαιρη ανίχνευση των Νοσημάτων. Η πρόληψη και έγκαιρη ανίχνευση αποτελούν πλέον το ζητούμενο των Συστημάτων Υγείας σε διεθνές επίπεδο.
Η παχυσαρκία αποτελεί χρόνια νόσο. Γνωρίζουμε ότι τα χρόνια νοσήματα, αν και αποτελούν του 20% του συνόλου των νοσημάτων απορροφούν το 80% του budget των Εθνικών Συστημάτων Υγείας. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας βρίσκεται στο επίκεντρο της αντιμετώπισης των χρόνιων νοσημάτων, και κατά συνέπεια και της παιδικής παχυσαρκίας. Επομένως, η ενεργός συμμετοχή των Γενικών Παιδιάτρων είναι απόλυτα αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος στην χώρα μας.
Είναι σαφές από την ανάγνωση των στόχων του Προγράμματος ότι για την εφαρμογή του Σχεδίου θα απαιτηθούν προσλήψεις προσωπικού. Η πρόσληψη Παιδιάτρων θα βοηθήσει όχι μόνο το συγκεκριμένο Πρόγραμμα, αλλά και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας συνολικά.
Πριν 10 περίπου χρόνια, με χρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας, αναπτύξαμε ένα Πρόγραμμα Εθνικού Συστήματος πρόληψης και αντιμετώπισης του υπέρβαρου και παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, το οποίο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. To Πρόγραμμα αυτό έχει τίτλο: «Ανάπτυξη Εθνικού Συστήματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία» και σύνθημα «Χάνω Βάρος – Κερδίζω Ζωή», και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ 2007-2013) (MIS 370545).
Επιστημονική Υπεύθυνη του έργου ήταν η κα Ευαγγελία Χαρμανδάρη, Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ), ενώ Μέλη της Επιστημονικής Ομάδας ήταν ο κ. Γεώργιος Π. Χρούσος, Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής – Ενδοκρινολογίας (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ), ο κ. Ιωάννης Μανιός, Καθηγητής Διατροφής και Διαιτολογίας (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο), ο κ. Χρήστος Λιονής, Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης) και ο κ. Ανδρέας Μαργιωρής, Ομότιμος Καθηγητής Εργαστηριακής Ενδοκρινολογίας (Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης).
Ο κύριος πυλώνας, που αποτελεί και τον πυρήνα του έργου είναι η Ηλεκτρονική Διαδικτυακή Εφαρμογή, το «Εθνικό Μητρώο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία», που εφαρμόζεται πανελλαδικά και στοχεύει στην ηλεκτρονική καταγραφή όλων των παιδιών και εφήβων αλλά και στην καθοδήγηση των Παιδιάτρων και Γενικών Ιατρών σχετικά με την διακίνηση ενός υπέρβαρου ή παχύσαρκου παιδιού. Η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής αυτής εφαρμογής πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και είναι σε λειτουργία από τον Σεπτέμβριο του 2015.
Η πρόσβαση γίνεται από την ιστοσελίδα https://app.childhood-obesity.gr/.
Δεδομένου ότι έχουν ήδη επενδυθεί κρατικά κονδύλια για την δημιουργία της παραπάνω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, προτείνουμε την επικαιροποίηση και αναβάθμιση αυτής και όχι την εκ νέου δημιουργία αντίστοιχων εργαλείων.
Η χρηματοδότηση που είναι διαθέσιμη για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας στην χώρα μας θα αξιοποιηθεί πολύ πιο σωστά αν εμπλακούν όλοι οι Γενικοί Παιδίατροι και Παιδοενδοκρινολόγοι, οι οποίοι θα είναι στην πλέον κατάλληλη θέση να διακινήσουν τον ασθενή και να συντονίσουν τα μέλη μιας μεγάλης διεπιστημονικής ομάδας, αποτελούμενης από Διαιτολόγους, Καθηγητές Φυσικής Αγωγής, Ψυχολόγους, Παιδοψυχιάτρους, Κλινικούς Γενετιστές, Καρδιολόγους, και Χειρουργούς εξειδικευμένους στην βαριατρική χειρουργική.
Την επιστολή υπογράφουν οι:
πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παιδικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας (ΕΕΠΕΕ), Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ Ευαγγελία Χαρμανδάρη, ο αντιπρόεδρος, Ομ. Καθηγητής Παιδιατρικής – Ενδοκρινολογίας και Επικεφαλής της Έδρας της UNESCO για την Εφηβική Υγεία και Ιατρική Γεώργιος Π. Χρούσος και ο γενικός γραμματέας Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας ΑΠΘ Αθανάσιος Χριστοφορίδης,
Ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων (ΠΟΜΕΠ) Κωνσταντίνος Νταλούκας, οι αντιπρόεδροι Γεωργία Νταμάγκα Ελισσάβετ Καλούδη και ο γενικός γραμματέας Ιωάννης Ρίτσας
Ο πρόεδρος του Ελληνικού Κολλεγίου Παιδιάτρων (ΕΚΠ) καθ. Γεώργιος Π. Χρούσος, η αντιπρόεδρος Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ Μαρία Θεοδωρίδου και η γενική γραμματέας Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Λοιμωξιολογίας της Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ Ιωάννα Παυλοπούλου,
Η πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής Αντωνία Χαρίτου, Παιδίατρος – Νεογνολόγος – Εντατικολόγος, Συντονίστρια Διευθύντρια ΜΕΝΝ Μαιευτηρίου «ΡΕΑ» και Μέλος του Executive Board of UENPS (Union of European Perinatal and Neonatal Societies), ο αντιπρόεδρος, Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας, Εμβρυομητρικής και Περιγεννητικής Ιατρικής ΕΚΠΑ και μέλος του Scientific Board of UENPS Γεώργιος Δασκαλάκης και ο γενικός γραμματέας Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΕΚΠΑ Παναγιώτης Αντσακλής, και
Η πρόεδρος της Παιδιατρικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος, Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Νεογνολογίας ΑΠΘ Ελισσάβετ Διαμαντή, ο αντιπρόεδρος, Καθηγητής Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Νεφρολογίας ΑΠΘ Κωνσταντίνος Κολλιός και η γενική γραμματέας Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Πνευμονολογίας ΑΠΘ Ελπίδα Χατζηαγόρου.
