Ελλάδα

Ο Έλληνας πίσω από το τιμόνι | Πόσο… απέχει από τον Μπισμπίκη – Το προφίλ και οι φυλές των οδηγών

08/10/2025

23'

Η κουλτούρα της οδήγησης στην Ελλάδα δεν κατάφερε ποτέ να απομονωθεί από το συλλογικό φαντασιακό.

Ο Ελληνας φορτίζει με ένα σωρό άλλες ιδιότητες το αυτοκίνητο, από μέσο κοινωνικής καταξίωσης έως εργαλείο προβολής ενός καταπιεσμένου «εγώ» στην κατεξοχήν κοινωνική συνύπαρξη που είναι η κυκλοφορία στους δρόμους. Υπό αυτό το πρίσμα, η επιμονή στην ταχύτητα, η συχνή παραβίαση κανόνων, η αίσθηση ότι «ο δρόμος είναι δικός μου» είναι κοινωνικά εδραιωμένες συμπεριφορές που έχουν μεταφερθεί από γενιά σε γενιά. Ο δρόμος είναι ο καθρέφτης της ελληνικής ψυχής.

Οι υψηλοί δείκτες τροχαίων στην Ελλάδα συνδέονται με την ψυχολογία της ανυπακοής και της υπερβολικής αυτοεκτίμησης. Ο Ελληνας συχνά υπερεκτιμά την ικανότητά του να ελέγχει καταστάσεις, υποτιμά τον κίνδυνο και ερμηνεύει τους κανόνες ως υποχρεώσεις που αφορούν τους άλλους και όχι τον ίδιο. Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι τυχαία. Εχει βαθιές πολιτισμικές ρίζες που συνδυάζουν την αίσθηση ανεξαρτησίας με ιστορική ανοχή στην αμφισβήτηση θεσμών. Πίσω από το τιμόνι ο Ελληνας εξακολουθεί να νιώθει ως ένας ζωσμένος Καραϊσκάκης ταγμένος να πολεμήσει υπέρ βωμών και γκαζιού.

66 νεκροί ανά εκατομμύριο κατοίκων ετησίως

Απευθυνθήκαμε στον Νίκο Τσάδαρη, δημοσιογράφο και οδηγό αγώνων, αλλά και άνθρωπο που έχει ασχοληθεί ενεργά εδώ και δεκαετίες με την οδική ασφάλεια στη χώρα μας, να μας δώσει μερικές εξηγήσεις γιατί εξακολουθούμε να συμπεριφερόμαστε με αυτόν τον τρόπο όταν πιάνουμε το τιμόνι. «Το ότι η Ελλάδα πρωταγωνιστεί στα τροχαία οφείλεται κυρίως στην έλλειψη οδηγικής και -για να είμαστε αληθινοί- γενικής παιδείας, σε συνδυασμό με την ουσιαστική απουσία πρόληψης, δηλαδή εκπαίδευσης».

Και συμπληρώνει: «Απαιτούνται τακτικά μαθήματα κυκλοφοριακής αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (Δημοτικά) και θεωρητικά μαθήματα οδήγησης στα Λύκεια, προτού οι υποψήφιοι οδηγοί πάνε στις σχολές οδηγών. Δυστυχώς, τα καταστροφικά αποτελέσματα των τροχαίων τα τελευταία 50 χρόνια δεν γίνονται μάθημα στον πληθυσμό. Οι όποιες προσπάθειες βελτίωσης που γίνονται αποσπασματικά δεν έχουν ολοκληρωμένο, μακροπρόθεσμο σχέδιο και διαρκούν ελάχιστα, κάτι που αποτυπώνεται στη σύγκριση με τους μέσους ευρωπαϊκούς όρους (Ελλάδα 66 νεκροί ανά εκατομμύριο κατοίκων ετησίως από τροχαία, αντί 44 του μέσου όρου της Ε.Ε.)».

Τον ρωτάμε για το όριο ταχύτητας των 30 χλμ./ώρα που καθιερώνεται σε δρόμους της Αθήνας, πόσο λογικό το βρίσκει με δεδομένο ότι ως οδηγός αγώνων και με δεκάδες συμμετοχές στο Ράλι Ακρόπολις είναι εξοικειωμένος με την ταχύτητα. Η απάντησή του μας εκπλήσσει, καθώς παίρνει ξεκάθαρη θέση χωρίς περιστροφές και με αδιάσειστα στοιχεία: «Τα νούμερα δικαιώνουν απολύτως τον νομοθέτη, για τους εξής λόγους. Στην Ελλάδα το 52% των θανάτων από τροχαία γίνεται μέσα στις πόλεις (Μ.Ο. Ε.Ε. 38%) και αφορά κυρίως ευπαθείς χρήστες των δρόμων (πεζούς και δικυκλιστές). Ενα συγκεκριμένο όχημα κινούμενο με 50 χλμ./ώρα ακινητοποιείται με φρένο σε 25 μέτρα.

Το ίδιο όχημα στον ίδιο δρόμο κινούμενο με 30 χλμ./ώρα, ακινητοποιείται σε 13 μέτρα. Εάν όχημα χτυπήσει πεζό με 50 χλμ./ώρα, αυτός έχει 90% πιθανότητες να τραυματιστεί και 80% πιθανότητες να πεθάνει. Εάν το ίδιο αυτοκίνητο χτυπήσει τον ίδιο πεζό με 30 χλμ./ώρα, οι πιθανότητες τραυματισμού μειώνονται στο 50% και του θανάτου στο 10%-15%! Οποιος έχει αμφιβολίες για το αν είναι απελπιστικά μικρή η ταχύτητα των 30 χλμ., ας καθίσει στη θέση του συνοδηγού σε ένα αυτοκίνητο που κινείται σε στενό δρόμο με ταχύτητα 30-40 χλμ./ώρα για να καταλάβει πόσο άβολα θα αισθανθεί».

Τα ένστικτα και οι κανόνες

Η έλλειψη πλήρους οδικής κουλτούρας δεν είναι μόνο θέμα παιδείας, αλλά και μεταφοράς συλλογικών εμπειριών, φόβων και αξιών. Ο οδηγός αναγνωρίζει τον άλλον οδηγό όχι ως συμπολίτη, αλλά ως μέρος ενός συμβολικού παιχνιδιού ισχύος και επιβίωσης. Ο Ελληνας συχνά υπερεκτιμά την ικανότητά του να ελέγχει καταστάσεις, υποτιμά τον κίνδυνο και ερμηνεύει τους κανόνες ως υποχρεώσεις που αφορούν τους άλλους. Η κάθε στροφή και το κάθε φανάρι είναι πεδίο μικρών διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε ατομικά ένστικτα και συλλογικούς κανόνες. Και σχεδόν πάντα επικρατούν αυτά τα ένστικτα της φυλής, που θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο γενιές -και ξεκάθαρο σχέδιο- για να εκλείψουν.

Οι «φυλές» των Ελλήνων οδηγών

Το αυτοκίνητο κινεί και συγκινεί την ελληνική κοινωνία, πυροδοτεί την εσωτερική της μυθοπλασία και δημιουργεί διαρκώς νέους ανθρωπότυπους.

Οι «Ηλεκτρικοί» της αυτοκίνησης

Φρούτο της τελευταίας πενταετίας, φέρονται και νιώθουν ως οι Illuminati της αυτοκίνησης. Οργανώνονται σε ολιγομελείς σέχτες και κλειστά social groups, μιλούν με ακαταλαβίστικους όρους μόνο για μυημένους και ομνύουν στο όνομα του προφήτη Ιλον Μασκ. Προσκυνηματική διαδρομή το Αθήνα – Θεσσαλονίκη, που κάποιοι ορκίζονται ότι το καταφέρνουν σε «μόλις» 6 ώρες, αν και συνήθως χρειάζονται πάνω από 8 (αν δουλεύει ο φορτιστής, αν δεν είναι πιασμένος, αν… αν…). Θα τους βρείτε μπλεγμένους με καλώδια και apps για τη φόρτιση και θα επιδίδονται σε κατανάλωση κεφτέδων από το παρακείμενο ΙΚΕΑ μέχρι να φτάσει η μπαταρία στο 100% (αν…).

Οι «Ελα Γιώργη»

Παλιά φυλή με διαχρονικές αξίες. Οι πρίγκιπες της Δυτικής Οχθης, παιδιά λαϊκών συνοικιών, νέες φουρνιές από γόνους μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς που κοινώνησαν των Αχράντων Μυστηρίων της κόντρας. Θα τους συναντήσεις έπειτα από ξαφνικά καλέσματα σε διάφορα σημεία της Ελλάδας, με προεξάρχον το… Εθνικό Θέατρο της κόντρας, τα Λιμανάκια (λίγο πασέ τελευταία), με περιπτερομπίρα στα όρθια, δυνατή τραπ και ανοιχτά καπό με τα after market αναθήματα για λαϊκό προσκύνημα. Το μενού παραμένει λίγο-πολύ το ίδιο, αλλά η Gen Z έχει αλλάξει: τη μυρωδιά του καμένου λάστιχου και τα σκασίματα της εξάτμισης τα έχουν υποκαταστήσει το σκρολάρισμα στο TikTok, τα κλειστά chats, τα κλικς στο YouTube και όχι η αγνή αδρεναλίνη της συμμετοχής, η ισορροπία της λεπτής γραμμής ανάμεσα στην οδική βοήθεια ή το ασθενοφόρο. Η Τροχαία κάνει πιο συστηματικά πλέον την εμφάνισή της (με τις νέες κάμερες ως guest star), όμως η εν Ελλάδι «Fast and Furious» κοινότητα, όσο και αν έχει αλλάξει, παραμένει ένα αναπόσπαστο κομμάτι της λούμπεν οδηγικής κουλτούρας. Tip: αν θέλεις να γίνεις αποδεκτός μάθε τι σημαίνει «τάπερ» (όχι, δεν είναι της μαμάς σου με τα γεμιστά…).

Οι «Τεμπέληδες της Εύφορης Λωρίδας»

Πολύ πριν η Ελλάδα φορέσει τα ευρωπαϊκά της και αποκτήσει αυτοκινητόδρομους, τα πράγματα ήταν πολύ πιο απλά: αν ήθελες να προσπεράσεις, έκανες τον σταυρό σου, έπαιρνες φόρα, πλάγιαζες με το χιλιάρι Ντάτσουν την νταλίκα στο αντίθετο ρεύμα και ανάλογα με τα κέφια του Δημιουργού σου, είτε του χτύπαγες την πόρτα και σε υποδεχόταν πριν από το προκαθορισμένο ραντεβού σας, είτε τελικά κατάφερνες να χωθείς στο ρεύμα σου, λίγο πριν το οκτάστηλο «Πολύνεκρο στο Φονικό Πέταλο του Μαλιακού» σε κάνει πρώτη φίρμα στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Από την ώρα που αποκτήσαμε αυτοκινητόδρομους – και μάλιστα εκείνους με τις τρεις λωρίδες- αναδείχθηκε ένας νέος τύπος οδηγού, αυτός που καταλαμβάνει την αριστερή λωρίδα ως προέκταση του καναπέ του, απολαμβάνει το 67ο επεισόδιο της σειράς του στο Netflix και δεν λέει να σηκωθεί ούτε για τουαλέτα. Οταν και όποτε η Αυτού Εξοχότης αποφασίσει να συμμορφωθεί με τον ΚΟΚ και να μπει στον «ίσιο δρόμο», γυρίζει και σε κοιτάζει με μία Xanax απάθεια που σε τρελαίνει.

Οι «Επώνυμοι»

Οδηγούν συνήθως mega SUV με φιμέ τζάμια, πινακίδες με ψαρωτικά νούμερα, γράφουν στις πανάκριβες ζάντες τους κάθε άρθρο του ΚΟΚ και κινούνται σαν να βρίσκονται σε μια μόνιμη ασυλία. Οι επώνυμοι του άστεως χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο ως εργαλείο ταυτότητας, επιβολής και social statement ταυτόχρονα (οι φροϋδικές αναλύσεις περί της σύνδεσης με το μέγεθος του γεννητικού τους οργάνου, αν και βάσιμες, δεν έχουν επαληθευτεί). Οι πάσης φύσεως και φυράματος «επώνυμοι» έχουν ακόμα ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με τον απλό λαό: μπορούν να παρασύρουν έναν αστυνομικό της Τροχαίας ή να εγκαταλείψουν βομβαρδισμένη ολόκληρη τη Φιλοθέη και μετά την παρέλευση εύλογου χρονικού διαστήματος -και των ελληνικώς αυτονόητων δικαστικών αναβολών-, να απολαμβάνουν και πάλι τα φώτα της δημοσιότητας. Ο «επώνυμος» είναι οδηγός υπεράνω νόμων και ηθικών αρχών. Και η παραβίαση του ΚΟΚ γίνεται ένα ακόμα σκαλί για να κερδίσει περισσότερη φήμη από έναν λαό που θεωρεί τίτλο τιμής την παραβατικότητα.

Οι «Εξω χέρι, έξω καρδιά»

Από μια απρόσμενη λοξοδρόμηση της γενετικής εξέλιξης του Ελληνα homo-soferakis, το αριστερό του χέρι ανέπτυξε μια παράξενη ιδιότητα, να κρέμεται διαρκώς έξω από το ανοιχτό παράθυρο. Ως εργαλείο δεν χρησιμεύει παρά σε ελάχιστες περιπτώσεις, όπως να ανταποδίδει τον εθιμοτυπικό χαιρετισμό της ανοιχτής παλάμης προς τους άλλους οδηγούς ή να απορρίπτει τα εκκρίματα της ρινικής κοιλότητας εκτός του οχήματος. Οχι σπάνια επιφορτίζεται με το καθήκον να κρατά αναμμένο τσιγάρο ή φρέντο εσπρέσο διπλό με στέβια και σιρόπι φράουλα, τα οποία μετά τη χρήση τους φροντίζει να ανακυκλώνει στο παρακείμενο χαντάκι. H επιστήμη της ανθρωπολογίας και η Τροχαία έχουν σηκώσει ψηλά (και τα δύο) χέρια, με τον ΚΟΚ να ξεκαθαρίζει ότι πρόκειται για παράτυπη συμπεριφορά, καθώς δεν επιτρέπει τον άμεσο έλεγχο του αυτοκινήτου.

Οι «Πονηροί»

Θα τους βρεις παντού και όλες τις ώρες. Οι εξυπνάκηδες είναι από τα πρώτα ονόματα στη μαρκίζα του ελληνικού θεατρικού παραλόγου της οδήγησης, συνδυάζοντας θράσος, ευρηματικότητα και πολλά ζευγάρια παλαιών υποδημάτων για να χωρέσει νόμους, κανόνες, ακόμα και την απλή λογική. Θα έρθει και θα στηθεί μπροστά σου στα φανάρια, θα τον βρεις να κινείται ανάποδα στον μονόδρομο, θα τριπλοπαρκάρει όπου τον βολεύει για «δυο λεπτά, πώς κάνεις έτσι;». Η εφευρετικότητά του είναι αχαλίνωτη και η αναίδειά του παροιμιώδης, ιδίως αν κάνεις το λάθος να του απευθύνεις τον λόγο όπου συνήθως ζητάει και τα ρέστα, ενώ δεν παραλείπει να σε στολίσει με ό,τι «γαλλικό» έχει στο ρεπερτόριό του. Τελευταία, ζει ένα βαρύ ψυχολογικό τραύμα, καθώς έχει περιοριστεί το magnus opus του, η καταπάτηση της ΛΕΑ (η καθ’ υμάς αστυνόμευση φαίνεται να αποδίδει, επιτέλους!), όμως ο Ελληνας εξυπνάκιας βρίσκει διαρκώς νέους τρόπους να σε εκπλήσσει. Πάντα δυσάρεστα.

Οι «μηχανόβιοι»

Υπήρξε μια εποχή που η αγία ελληνική οικογένεια ευχόταν ότι ήταν καλύτερα το παιδί να βγει κομμουνιστής ή ομοφυλόφιλος παρά μηχανόβιος. Οι καιροί αυτοί βέβαια έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, το δίκυκλο -και πλέον τα αναρίθμητα σκούτερ- έχουν απενοχοποιηθεί. Παρ’ όλα αυτά, η μεγάλη πλειονότητα των μοτοσικλετιστών στη χώρα μας εξακολουθεί να κινείται υπό ένα καθεστώς ημιπαρανομίας και σχεδόν πλήρους ανυπακοής όχι μόνο στον ΚΟΚ, αλλά και στο αίσθημα της αυτοσυντήρησης. Οι πινακίδες κυκλοφορίας θεωρούνται κάτι σαν μη απαραίτητο αξεσουάρ, οι πεζόδρομοι και τα πεζοδρόμια είναι δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας, η παράκαμψη της ουράς στα διόδια αναφαίρετο δικαίωμα, η διαβόητη «διήθηση» ένα extreme video game χωρίς restart της πίστας (κάτιπου αποδεικνύεται από το ασύμμετρο ποσοστό θυμάτων από μοτοσικλέτες στη χώρα μας σε σύγκριση με την Ευρώπη).

Οι «Μάγκες»

Οδηγούν κάτι γρήγορο και -συνήθως- καγκούρικο, με άψογο detailing για να λάμπει πιο πολύ και από γαμήλιο σερβίτσιο, με Νατάσα Θεοδωρίδου και LEX από τα ανοιχτά παράθυρα, έτσι για να στήνει το brag στις σφήνες της Παραλιακής. Το αμάξι ξεχειλίζει από τεστοστερόνη, φουλάρει με σούπερ αμόλυβδη και κυκλοφορεί με ύφος «Grand Theft Auto – Ano Liosia». Οποιος έχει την ατυχία να βρεθεί στον δρόμο του θα υποστεί τις συνέπειες: θα κολλήσει πίσω του στους πέντε πόντους, θα του ανάβει τα φώτα με μανία, θα κορνάρει μέχρι να γίνει το δικό του (για να σταματήσει λίγα μέτρα πιο κάτω στο φανάρι). Θα ήταν μια «χαριτωμένη» καρικατούρα, cult απομεινάρι μιας άλλης εποχής, αν η μαγκιά δεν συνδυαζόταν με κάτι πολύ επικίνδυνο: την κατανάλωση αλκοόλ.Οχι μόνο τις νύχτες όπως είναι η γενική πεποίθηση, αλλά και την ημέρα, κάτι που πλέον είναι κοινός τόπος σε όλη την Ελλάδα, ιδίως σε λεβεντογέννες περιοχές της επικράτειας, όπου είναι δείγμα έλλειψης ανδρισμού αν δεν κατεβάσεις δυο-δυο τα φιλέματα πριν πιάσεις το τιμόνι.

Tip: αν σου τύχει κάποιος τέτοιος στον καθρέφτη σου, κάνε στην άκρη, η μαγκιά -και η βλακεία- είναι ανίκητες.

TO 82% ασχολειται με το κινητο και το GPS

Στο «Ευρωπαϊκό Βαρόμετρο για την Υπεύθυνη Οδήγηση» (IPSOS) του 2024 συμμετείχαν 12.403 άτομα από 11 ευρωπαϊκές χώρες. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά για τη χώρα μας:

• Το 57% παραδέχεται ότι βρίζει άλλους οδηγούς.
• Το 56% κορνάρει άσκοπα στους οδηγούς που τον ενοχλούν.
• Το 46% σκόπιμα «κολλάει» στο όχημα ενός οδηγού που τον εκνευρίζει.
• Το 21% κατεβαίνει από το όχημά του για να διαπληκτιστεί με έναν άλλον οδηγό.
• Το 81% των Ελλήνων οδηγών παραδέχεται ότι υπερβαίνει το επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας.
• Το 55% δεν σέβεται τις αποστάσεις ασφαλείας.
• Το 68% οδηγεί στη μεσαία λωρίδα του αυτοκινητόδρομου ενώ η δεξιά λωρίδα είναι ελεύθερη.
• Το 34% κάνει προσπέραση από δεξιά στον αυτοκινητόδρομο.
• Το 82% των Ελλήνων οδηγών χρησιμοποιεί smartphone ή ρυθμίζει το GPS ενώ οδηγεί.
• Το 72% των οδηγών μιλάει στο τηλέφωνο ενώ οδηγεί.
• Το 26% στέλνει ή διαβάζει μηνύματα κειμένου ή email ενώ οδηγεί.
• Το 40% των Ελλήνων οδηγών λέει ότι οδηγεί ενώ αισθάνεται έντονη κούραση.
• Το 31% έχει την εντύπωση ότι έχει αποκοιμηθεί ελάχιστα στο τιμόνι.
• Το 9% των Ελλήνων οδηγών έχει ήδη οδηγήσει σε κατάσταση μέθης.
• Το 4% έχει οδηγήσει έπειτα από χρήση κάνναβης.
• Το 8% έχει οδηγήσει μετά από λήψη φαρμάκων.
Τροχαία: πού και πότε συμβαίνουν
- • Το 54% των τροχαίων γίνεται μέσα σε κατοικημένες περιοχές, όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι περίπου 38%.
- • Οι μοτοσικλετιστές αντιστοιχούν στο 38% των τροχαίων ατυχημάτων στην Ελλάδα, πολύ πιο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (18%).
- • Ο πιο επικίνδυνος μήνας είναι ο Ιούλιος, με 10,4% των ατυχημάτων και 12,1% των νεκρών. Ο πιο ασφαλής μήνας είναι ο Φεβρουάριος.
- • Ο μεγαλύτερος αριθμός οδικών τροχαίων ατυχημάτων αφορά την Παρασκευή (15,6%), ενώ ο μικρότερος αριθμός την Κυριακή (12,9%).
- • Από το σύνολο των 10.553 ατυχημάτων, τα 9.909 (93,9%) συνέβησαν σε συνθήκες καλοκαιρίας,
- • Οι άνδρες είναι η συντριπτική πλειοψηφία των νεκρών έναντι των γυναικών, με αναλογία 80%-20%.
- • Η πιο επιβαρυμένη ηλικιακή ομάδα είναι μεταξύ 25 και 49 ετών με πάνω από 30%.
- • Ο δείκτης του αριθμού των νεκρών ανά 1.000.000 κατοίκους σε σύνολο χώρας ήταν 62. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ήταν πρώτη στην κατάταξη, με δείκτη 119,3, τη δεύτερη θέση είχε η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων με δείκτη 118,7 και ακολουθεί η Περιφέρεια Πελοποννήσου με 89,9 (Μ.Ο. Ευρώπης στο 44).