3 συναρπαστικές εκθέσεις μας στέλνουν στο South Kensington του Λονδίνου

Naomi in Fashion – Victoria & Albert Museum

Με το κεφάλαιο «Μόδα» να απασχολεί σημαντικό μέρος των συλλογών του μουσείου-κοσμήματος της περιοχής, είτε πρόκειται για σχέδια και φωτογραφήσεις, είτε για ενδύματα εποχής, αξεσουάρ, τάσεις και ρούχα που έχουν γράψει τη δική τους ιστορία, οι σχετικές με το θέμα περιοδικές εκθέσεις αποτελούν για το V&A πολυαναμενόμενο θεσμό. Η συγκεκριμένη όμως, είναι η πρώτη του είδους της, εστιασμένη στο φαινόμενο του supermodel Naomi Campbell, ιδωμένο μέσα από το πλαίσιο της συνεργασίας της με κορυφαίους σχεδιαστές μόδας και φωτογράφους, ρίχνοντας φως στη δράση της ως ακτιβίστρια κι εξερευνώντας την απήχησή της στην παγκόσμια σύγχρονη κουλτούρα.

Η έκθεση που εγκαινιάστηκε τον περασμένο Ιούνιο, ακολουθώντας τις εξαιρετικά επιτυχημένες και επίσης σχετιζόμενες με τη μόδα, εκθέσεις «Gabriell Chanel. Fashion manifesto» και «Diva», αποτελεί χορηγία του οίκου BOSS και στήθηκε με την ενεργή συμμετοχή του supermodel των 90s, που στα 40 χρόνια της θρυλικής της καριέρας έχει περπατήσει σε αμέτρητες πασαρέλες, έχει πρωταγωνιστήσει σε εκατοντάδες καμπάνιες κορυφαίων οίκων και σχεδιαστών κι έχει συνεργαστεί με τους διασημότερους φωτογράφους και περιοδικά. Οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους αναπτύσσεται η έκθεση αφορούν καταρχήν την εξέλιξη και την επιρροή της στον κόσμο της μόδας και εν συνεχεία εμβληματικές εμφανίσεις της από fashion shows μαζί με κομμάτια από την προσωπική της γκαρνταρόμπα, δάνεια από αρχεία σχεδιαστών και αντικείμενα που ήδη ανήκουν στις συλλογές του μουσείου.

Το αφήγημα ξεκινά με τη φωνή της ίδιας της γεννημένης στο Λονδίνο το 1970 Campbell, που μιλά για την τυχαία ανακάλυψή της από ένα πρακτορείο μοντέλων στο Covent Garden σε ηλικία 15 ετών. Τα εξώφυλλα στα βρετανικά Vogue και Elle, το πρώτο εξώφυλλο το 1987 στη γαλλική έκδοση του Vogue όπου έγραψε ιστορία ως το πρώτο μαύρο μοντέλο σε εξώφυλλο του διάσημου περιοδικού, κι από εκεί στο απόγειο της δόξας, με την ανάδειξή της σε ένα από τα top supermodels των ‘90s, που επισφραγίστηκε με το ανάλογο αφιέρωμα του περιοδικού Times. Το συγκεκριμένο τεύχος του έγκριτου περιοδικού, είχε μάλιστα προκαλέσει αίσθηση επιλέγοντας μόνο εκείνη για το εξώφυλλο, αντί για συναδέλφους της όπως οι Cindy Crawford και Claudia Schiffer.

Αναφορά γίνεται και στο πρωτοποριακό video clip του τραγουδιού Freedom του αξέχαστου George Michael, κι ακόμη μεγαλύτερη στη στενή σχέση της Naomi με τον σχεδιαστή Azzedine Alaia για τον οποίο υπήρξε μούσα και στενή φίλη. Σε αυτό το σημείο οι fashionistas θα αναγνωρίσουν εμβληματικές δημιουργίες του Alaia που συνοδεύονται από αντίστοιχες εμφανίσεις κι editorials της Campbell, ενώ ταυτόχρονα στις βιτρίνες της έκθεσης εναλλάσσονται ρούχα άλλων γνωστών σχεδιαστών και πολυφωτογραφημένες στιγμές από επιδείξεις μόδας, όπως η πτώση πάνω στην πασαρέλα με τις ιλιγγιώδεις πλατφόρμες «Gillie» της Vivienne Westwood. Ένα καμαρίνι γεμάτο ρούχα, αξεσουάρ και προσωπικά αντικείμενα που το μοντέλο παραχώρησε για την έκθεση, αναβιώνει την backstage ατμόσφαιρα μιας επίδειξης μόδας, ενώ μια σειρά από αρνητικά φωτογραφιών παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό.

Το V&A, τρόπον τινά αντίστοιχος με του Shah Jahan φόρος τιμής της βασίλισσας Βικτώριας στο σύζυγό της, αποδεικνύεται το ιδανικό σκηνικό για να έρθει το ευρωπαϊκό κοινό σε επαφή με μια σειρά πολύτιμων αντικειμένων και συναρπαστικών έργων τέχνης, επί παραγγελία φιλοτεχνημένων για τους τρεις αυτούς Μογγόλους αυτοκράτορες, τα οποία αφηγούνται μέσα από μια διαφορετική σκοπιά την ιστορίας της σπουδαίας δυναστείας. Εστιάζοντας ιδιαίτερα στη δεξιοτεχνία, την τεχνική και τα έργα ζωγραφικής, καλλιγραφίας και διακοσμητικών τεχνών που δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες και τεχνίτες της αυτοκρατορικής αυλής, η έκθεση αναδεικνύει τη μοναδικότητα του ύφους τους, ένα αληθινό υβρίδιο των κουλτουρών των περιοχών που ανήκαν στη Μεγάλη Μογγολική Αυτοκρατορία. Παράλληλα όμως παρουσιάζονται και οι σαφείς επιρροές της ευρωπαϊκής τέχνης, οι τάσεις της οποίας έφταναν στο παλάτι μέσω ιεραπόστολων, ξένων πρεσβευτών και εμπόρων.

Και οι τρεις αυτοκράτορες είχαν τη φιλομάθεια και ορίζοντες τόσο ανοιχτούς, ώστε να προωθήσουν την καινοτομία και να απορροφήσουν στοιχεία τέχνης από την Περσία ως την Ευρώπη της Αναγέννησης κι αυτό είναι εμφανές καθώς η έκθεση ξεδιπλώνει το αφήγημά της σε τρία μέρη. Από τον αναλφάβητο Akbar που μη μπορώντας να διαβάσει, ανέθεσε σε ινδουιστές και μουσουλμάνους καλλιτέχνες μια ολόκληρη βιβλιοθήκη εικονογραφημένων, παρουσιάζονται τόμοι του «Hamzanama» όπου απεικονίζονται φολκλορικές ιστορίες και ιστορίες μαχών, πίνακες της εποχής του, μεταξύ των οποίων κι ένας που τον παρουσιάζει να παραδίδει το στέμμα στον εγγονό του σε κορνίζα με φύλλα χρυσού κι ένα εντυπωσιακό χαλί δύο μέτρων που αποτυπώνει το μυθικό τέρας gajasimha.

Τα ονειρεμένα εκθέματα συνεχίζονται χρονολογικά, με θαυμαστά έργα όπως το πολύτιμο στιλέτο του Jahangir με λαβή και θηκάρι από νεφρίτη στολισμένο με ρουμπίνια, σμαράγδια κι ένα μαργαριτάρι, ένα εγχάρακτο κύπελλο επίσης από νεφρίτη που αναφέρει τους τίτλους του αυτοκράτορα και μια σειρά έργων ζωγραφικής από καλλιτέχνες της αυλής που ο κοσμοπολίτης Jahangir έπαιρνε μαζί του στα ταξίδια του ανά την αυτοκρατορία. Από την εποχή αυτή εκτίθεται και η ντελικάτη απεικόνιση μιας ζέβρας από τον φημισμένο Μογγόλο ζωγράφο Ustad Mansur και ένα υπέροχο πανωφόρι, κεντημένο με τίγρεις, λεοπαρδάλεις, ελάφια, λαγούς και φυλλώματα που μοιάζουν να τυλίγονται στο λευκό μετάξι.

Προχωρώντας, τα εκθέματα γίνονται όλο και πιο εκθαμβωτικά. Το αφιερωμένο στον Shah Jahan τμήμα ξεκινά με ένα βίντεο του Taj Mahal, μνημείο που συνέστησε ένα καινούργιο καλλιτεχνικό μοτίβο που έμελλε να κυριαρχήσει στο εξής, αυτό των ανθισμένων λουλουδιών και φυτών που εκπροσωπούσαν τον επίγειο παράδεισο. Από κάτω, μια αυθεντική μαρμάρινη μακέτα από το κενοτάφιο της Mumtaz Mahal και δίπλα τα σχέδια για τον περίτεχνο διάκοσμο. Λίγο πιο πέρα, η αποκορύφωση της έκθεσης φέρει τη λάμψη σπάνιων πολύτιμων λίθων που θαμπώνουν και μαγνητίζουν.

Ένα ρουμπίνι σε μέγεθος αυγού ορτυκιού με σκαλισμένα τα ονόματα έξι αυτοκρατόρων εκτίθεται δίπλα σε μοναδικής κοπής διαμάντια – αμφότερα στόλιζαν τον αυτοκρατορικό θρόνο. Ζαφείρια, ακουαμαρίνες και μια χάντρα για μεταγιόν φτιαγμένη από κολομβιανό σμαράγδι 110 καρατίων με ένα λεπτοδουλεμένο μοτίβο λουλουδιών από τον κοσμηματοποιό της αυλής Saida, αποτελούν μέρος της αμύθητης Συλλογής al-Sabah και αναμφίβολα μερικούς από τους πολυτιμότερους και πολυτελέστερους θησαυρούς στον κόσμο. Αν μη τι άλλο, μαγεμένος από τις πολύτιμες αντανακλάσεις αυτών των μοναδικών κομματιών, φεύγεις από την έκθεση συμφωνώντας με τον Μογγόλο ποιητή της αυλής, που όταν ρωτήθηκε «Πού βρίσκεται ο παράδεισος;» απάντησε «Εδώ, εδώ, εδώ».

Πληροφορίες: Διάρκεια έκθεσης ως 5/5/2025, είσοδος 22£, Website

Versailles: Science and Splendour – Science Museum

Λίγο βορειότερα το εντυπωσιακό Μουσείο Επιστημών φωτίζεται από τη λάμψη του «Θεού Ήλιου», όπως άρεσε στο Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ΄να αυτοαποκαλείται. Αιτία, η προσωρινή έκθεση «Versailles: Science and Splendour» που φιλοξενείται στο δεύτερο επίπεδο του πολυώροφου μουσείου και καταφέρνει να μας μεταφέρει στο πιο εμβληματικό βασιλικό ανάκτορο, αυτό των Βερσαλλιών. Από πολυτελέστατο παλάτι ως χώρος που φιλοξένησε πέρυσι κάποια ολυμπιακά αθλήματα, οι Βερσαλλίες είναι παγκοσμίως γνωστές για την αρχιτεκτονική και την ιστορία τους. Κατά το 17ο και το 18ο αιώνα όμως, το παλάτι των Βερσαλλιών αποτελούσε και σημαντικό πεδίο επιστημονικής σκέψης και προόδου.

Αυτόν ακριβώς τον ζωτικής σημασίας ρόλο που έπαιξε η επιστήμη –από την αστρονομία και τη βοτανολογία ως την ιατρική- για τη βασιλική αυλή και τον τρόπο που αποτέλεσε εργαλείο ενίσχυσης της δύναμης των μοναρχών, παρουσιάζει η έκθεση, καλώντας τους θεατές να ανακαλύψουν μια ασυνήθιστη και άγνωστη αλλά σημαντική πλευρά της ιστορίας και του μεγαλείου των Βερσαλλιών. Η θαυμαστή επιστημονική έρευνα, οι τρόποι που ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ προώθησε την επιστημονική σκέψη και οι ανακαλύψεις στις οποίες οδήγησε, μαζί με συναρπαστικές ιστορίες που τις συνοδεύουν, ξεδιπλώνονται στις αίθουσες του Science Museum με χρονολογική σειρά. Αφηγητές, πάνω από 100 αντικείμενα, πραγματικοί θησαυροί των τελευταίων ετών της γαλλικής μοναρχίας, από την άνοδο στο θρόνο του Λουδοβίκου ΙΔ΄το 1643 ως τη Γαλλική επανάσταση το 1789.

Η επιστημονική πληροφόρηση συνδυάζεται με την προβολή ενός εισαγωγικού βίντεο και δίνεται με εύληπτο, εμβυθιστικό αλλά και συναρπαστικό τρόπο, αρχής γενομένης από τη μπαρόκ μουσική που απαλά ακούγεται γύρω από τα εκθέματα ή τα κελαϊδίσματα πουλιών και την προβολή εικόνων του κήπου των Βερσαλλιών, στοιχεία που κάνουν την εμπειρία ιδιαίτερα ατμοσφαιρική. Είναι το σημείο που ο επισκέπτης μαθαίνει για τις μηχανικές γνώσεις που απαιτούνταν για την επίτευξη του συμμετρικού σχήματος των κήπων του παλατιού –οι μεγαλύτεροι που δημιουργήθηκαν ποτέ σε αυτό το στυλ- και πώς οι μονάρχες χρησιμοποίησαν την υδραυλική μηχανική για να διοχετεύουν περισσότερο νερό στα σιντριβάνια των κήπων από ότι στο υδροδοτικό δίκτυο του Παρισιού.

Ούτε τα θεαματικά εκθέματα λείπουν: στην έκθεση περιλαμβάνεται ο περίφημος «Ρινόκερος του Λουδοβίκου ΙΔ΄» -το ζώο είχε ταξιδέψει έξι μήνες από την Καλκούτα για να φτάσει στο Θηριοτροφείο των Βερσαλλιών-, που εκτίθεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι, επιχρυσωμένα αστρονομικά όργανα, ένας εξαιρετικά λεπτομερής χάρτης της Σελήνης από τον Jean-Dominique Cassini και το Breguet No.160, ένα από τα διασημότερα και ακριβότερα ρολόγια όλων των εποχών, σχεδιασμένο για τη Μαρία Αντουανέτα. Αποτελώντας το απόγειο της καλλιτεχνικής εφευρετικότητας και μηχανικής, είναι μαζί με το απαστράπτον «Ρολόι της Δημιουργίας του Κόσμου», τα πιο εντυπωσιακά αντικείμενα της έκθεσης.