Όπως μας είναι γνωστό, τις τελευταίες δεκαετίες, η περιοχή μας της Π.Ε. Χανίων, όπως βέβαια και ολόκληρης της Κρήτης, πορεύεται σε ρυθμούς ραγδαίας ανάπτυξης και δη στον πρωτογενή και τριτογενή τομέα (λόγω τουρισμού) και η οποία δεν θα είχε μέχρι σήμερα επιτευχθεί, δίχως τον ορθολογικό σχεδιασμό, μελέτη, κατασκευή και λειτουργία αναπτυξιακών έργων υποδομής. Έργων που στοχεύουν στην κάλυψη των κατά περίπτωση αναγκών των εντοπίων, αλλά και των πολυάριθμων αλλοδαπών επισκεπτών και τα οποία συμβάλλουν στην κοινωνική ευημερία, αλλά και στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού, που αντανακλά στην υψηλή συνεισφορά της Κρήτης στο ΑΕΠ της Ελλάδας.
Έργα τα οποία στην πλειοψηφία τους και δη τα νεότερα, μελετήθηκαν σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και τις ευρωπαϊκές οδηγίες και όπως χαρακτηριστικά επεσήμαινε για τα υδραυλικά έργα ο διακεκριμένος μελετητής του τόπου μας Παύλος Παυλάκης, σχεδιάστηκαν ως “έργα τεχνικοοικονομικά συμφέροντα και περιβαλλοντικά αποδεκτά, πολλαπλής σκοπιμότητας και λειτουργικότητας, βασισμένα σε αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών και δη καινοτόμων, τα οποία θα εξασφαλίζουν την ορθολογική αξιοποίηση, την προστασία, την αποκατάσταση, -όπου απαιτείται- και την ανάδειξη του περιβάλλοντος”.
Έργα που ενώ καλύπτουν μεγάλο εύρος αναπτυξιακών αναγκών, όμως από αυτά, κυριαρχεί σήμερα η αναφορά σε προβληματικές περιπτώσεις, όπως του ΒΟΑΚ.
Όμως αξίζει να αναλογιστούμε τα αναπτυξιακά έργα με τη μεγάλη τους συμβολή στην κάλυψη μεγάλου μέρους των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών σε ύδρευση & άρδευση, όσο επίσης και στη συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση λυμάτων και στην ως εκ τούτου προστασία της θάλασσας των κόλπων Χανίων και Κισάμου από τη ρύπανση, όπου πριν την κατασκευή τους, παρουσίαζαν επικίνδυνα φαινόμενα θαλάσσιας ρύπανσης από ανεπεξέργαστα λύματα. Έργα επίσης συγκοινωνιακών υποδομών, όπως το αεροδρόμιο Δασκαλογιάννης, το λιμάνι της Σούδας, πλήθος οδικών τμημάτων, αλλά και έργα άμεσων αποκαταστάσεων από φυσικές καταστροφές.
Η μακρά πορεία όλων των σταδίων στο πλαίσιο της υλοποίησης των αναπτυξιακών αυτών έργων, υποστηρίχτηκε από την αξιόλογη και παραγωγική προσπάθεια των θεσμικών και υπηρεσιακών φορέων και των εκπροσώπων τους, με σημαντικό το ρόλο, μεταξύ των άλλων, του ΤΕΕ, του ΟΑΚ, των μελετητών, αλλά και με αποφασιστικής σημασίας, το διαχρονικό και καθοριστικό ρόλο της Περιφέρειας και τη συμβολή της στην προώθηση των αναγκαίων ενεργειών και στην εξασφάλιση των χρηματοδοτήσεων για την υλοποίησή τους.
Είναι από όλους ομολογημένο ότι τα επόμενα χρόνια η Κρήτη θα αποτελέσει κόμβο ανάπτυξης τόσο λόγω ιδιωτικών επενδύσεων, όσο και λόγω δημοσίων έργων, τα οποία ήταν για καιρό η βασική διεκδίκηση των κατοίκων του νησιού μας.
Πόσο μελάνι δεν έχει χυθεί για τον Β.Ο.Α.Κ. , ειδικότερα την περίοδο των μεγάλων οδικών έργων της χώρας, ή πόσες συζητήσεις δεν έχουν γίνει για την διαχείριση των υδάτων σε υπολειπόμενες έργων περιοχές, σε ένα νησί που έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, μια και πέρα από την τουριστική ανάπτυξη έχει και αξιοπρόσεχτη αγροτική παραγωγή.
Σε όλα τα παραπάνω, η ανάμειξη της Περιφέρειας, με διάφορους τρόπους, είναι αποτυπωμένη και απαραίτητη.
Για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης, αν και έργο του υπουργείου, μια και έχει χαρακτηριστεί εθνικού ενδιαφέροντος (μαζί με το φράγμα του Ταυρωνίτη), είχε ζητηθεί από την Περιφέρεια, τους Δήμους και το ΤΕΕ-ΤΔΚ, η συμμετοχή τους στην διαβούλευση για την χάραξη, πριν πάει για έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Θα συνεχίσει δε να είναι κομβικός ο ρόλος της και στην επόμενη φάση, μια και είναι μελέτη-κατασκευή και άρα επιδέχεται αλλαγών, εφόσον βέβαια στοιχειοθετηθούν με τον κατάλληλο τρόπο. Εξίσου σημαντικοί με τον κυρίως δρόμο είναι και τα έργα που τον συμπληρώνουν, όπως η προαίρεση για το τμήμα Χανιά – Κίσαμος, η παράκαμψη της πόλης της Κισάμου, καθώς και η σύνδεση Β.Ο.Α.Κ. με το αεροδρόμιο «Δασκαλογιάννης».
Σε αυτούς τους δρόμους, θα πρέπει να προσθέσουμε και την παράκαμψη Τοπολίων, που είναι σε εξέλιξη και παρόλες τις καθυστερήσεις, όταν ολοκληρωθεί, θα ανακουφίσει αρκετά την πρόσβαση σε κάποιες από τις ωραιότερες παραλίες της Κρήτης, αλλά και σε μέρη με μεγάλη αγροτική παραγωγή. Δρόμος επίσης κομβικής σημασίας για την κυκλοφοριακή διευθέτηση του Νομού μας είναι και το τμήμα Κριός – Ελαφανήσι, για τον οποίο οφείλουμε όλοι να σκύψουμε για να βρούμε την χρηματοδότηση που χρειάζεται τώρα που ολοκληρώθηκαν οι μελέτες.
Τα έντονα καιρικά φαινόμενα που παρατηρούνται την τελευταία δεκαετία και τα οποία βιώσαμε και εμείς το 2019, αναδεικνύουν την ανάγκη εκπόνησης άρτιων και εξειδικευμένων μελετών και έργων ως ζήτημα ζωής και θανάτου. Η Περιφέρεια, αντιλαμβανόμενη εγκαίρως την ανάγκη αυτή, μετά τις καταστροφές του 2019, προχώρησε στην απορρόφηση των κονδυλίων που της δόθηκαν και στην αποκατάσταση τεχνικών υποδομών από τις καταστροφές με σύγχρονες προδιαγραφές. Κάτι τέτοιο πρέπει να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια και ειδικότερα, θα πρέπει να παρακολουθεί την χάραξη του ΒΟΑΚ για να είμαστε οχυρωμένοι από ακραία φαινόμενα, κατά το δυνατόν.
Τα έργα διαχείρισης υδάτων, θα αποτελέσουν τα επόμενα χρόνια την Νο1 προτεραιότητα σε όλη την χώρα, μια και σε αυτά εμπίπτουν τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας.
Όσον αφορά αρδευτικά και υδρευτικά έργα, θα λέγαμε ότι η Κρήτη λόγω του ΟΑΔΥΚ, αλλά και εξαίρετων μηχανικών και επιστημόνων που είχε την ευτυχία να διαθέτει, τόσο στις υπηρεσίες, όσο και ως ελεύθερους επαγγελματίες μελετητές, απέκτησε από πολύ νωρίς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης υδάτων σε όλη την περιφέρεια, πρωτοποριακό για την Ελλάδα, δίνοντας μας ακόμα και σήμερα ένα ευρύ φάσμα έργων που πρέπει να συνεχίσουμε, με στόχο την ολοκλήρωση και των μη υλοποιημένων τμημάτων του, αλλά και τη μελέτη – κατασκευή ανάλογων έργων σε υπολειπόμενες περιοχές . Το φράγμα του Ταυρωνίτη, είναι θα έλεγα το πιο σημαντικό από αυτά που έχουν δρομολογηθεί για την επόμενη περίοδο, χωρίς όμως να αγνοούμε και άλλα μικρότερης κλίμακας αλλά τεράστιας σημασίας, όπως οι λιμνοδεξαμενές στα νότια του νομού Χανίων, τα έργα διασύνδεσης των λιμνοδεξαμενών αυτών με τις αρδευόμενες περιοχές, κ.α.
Σε ό,τι αφορά τα έργα διαχείρισης υγρών αποβλήτων, η συμμετοχή της Περιφέρειας σε συνεργασία με τους Δήμους, έχει δώσει μια πληθώρα έργων βιολογικού καθαρισμού είτε μεγάλης κλίμακας (όπως στο βόρειο τμήμα της Π.Ε. Χανίων), είτε σε μικρότερους οικισμούς και περιοχές, με την χρήση της compact τεχνολογίας, επιλύοντας έτσι ένα τεράστιο πρόβλημα μόλυνσης των θαλασσών μας, του υπόγειου υδροφορέα και υποβάθμισης του περιβάλλοντος.
Κλείνοντας, θα αναφέρω επιγραμματικά μερικά θέματα υποδομών στα οποία εμπλέκεται η περιφέρεια και θα κληθούμε να τα αντιμετωπίσουμε την επόμενη περίοδο καθώς έχουν και κοινωνικό αντίκτυπο. Η διαχείριση απορριμμάτων, μετά από τις παλιές ιστορίες με τον Κουρουπητό, υπήρξε ψηλά στην ατζέντα όλων των φορέων της Κρήτης και των Χανίων. Ο στρατηγικός σχεδιασμός (ΠΕ.Σ.Δ.Α. Κρήτης) υπάρχει και η Περιφέρεια με την ΔΕΔΙΣΑ του Δήμου Χανίων υλοποιεί και εξελίσσει. Έχει έρθει η ώρα της επόμενης πρόκλησης (κατασκευή ΣΜΑ, αλλαγή τεχνολογίας διαχείρισης για εναρμόνιση με την κείμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία, κ.α).
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της ενέργειας, θα είναι από τα φλέγοντα στα επόμενα χρόνια για λόγους επάρκειας, περιβαλλοντικούς αλλά και οικονομικούς. Η ενεργοποίηση των ήδη υπαρχόντων ενεργειακών κοινοτήτων της Περιφέρειας, καθώς και η βοήθεια προς το Υπουργείο για την ολοκλήρωση βασικών υποδομών στον τομέα αυτό, σίγουρα θα κρατήσει αρκετούς σε εγρήγορση και απασχόληση.
Τέλος, στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, η απαίτηση όλων, επιχειρήσεων, πολιτών και επισκεπτών για ψηφιακή επάρκεια θεωρείται δεδομένη.
Αξιολογώντας όλα τα παραπάνω, αναδεικνύεται, τόσο η διαχρονικά σημαντική και αποτελεσματική συμβολή της Περιφέρειας Κρήτης, όσο και ο κρίσιμος, καθοριστικός και αποφασιστικός της ρόλος, δια των εκπροσώπων της, στην προώθηση, χρηματοδότηση, υλοποίηση και ασφαλή λειτουργία των μικρών και μεγάλων τεχνικών έργων υποδομής, για το παρόν και το μέλλον του τόπου μας.
*Σπύρος Σοφιανός, πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΔΚ & Υπ. Περιφερειακός Σύμβουλος Π.Ε. Χανίων με τον Σταύρο Αρναουτάκη
