Γαύδος | Το “παρθένο διαμάντι” του Νότιου Κρητικού Πελάγους

22 ν.μ. νότια της Κρήτης με έκταση μόλις 29 τ.χλμ. που φιλοξενούν κάτι παραπάνω από 70 κατοίκους σε μόνιμη βάση. Σας υποδεχόμαστε στο λιμάνι της Καραβέ όπου δένει το πλοίο της γραμμής. Όλες οι αποχρώσεις του καφέ και του σκούρου πράσινου σε περιμένουν μέχρι να φτάσεις στην “πρωτεύουσα” του νησιού, το Καστρί. Άμπελος, Βατσιανά, Σαρακήνικο, Αϊ Γιάννης, ορισμένοι από τους οικισμούς που πρέπει να γνωρίσετε.

Μία βόλτα στο φάρο για το μαγικό ηλιοβασίλεμα, μία φωτογραφία στην περιβόητη “καρέκλα”, μία βουτιά στην καμάρα της Τρυπητής… Η Γαύδος που πρέπει να γνωρίσεις, σε περιμένει.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

Συγκαταλέγεται στους προορισμούς που επιλέγονται κυρίως από Κρητικούς, αν και θα συναντήσεις σίγουρα το καλοκαίρι και άλλες εθνικότητες, κατά βάση Ιταλούς. Η Γαύδος δεν είναι κοντά. Το αντίθετο μάλιστα… είναι από τους λεγόμενους απομακρυσμένους τόπους. Αυτό όμως το… μειονέκτημα ίσως να είναι και η αιτία για να γίνεται όλο και πιο ελκυστική από τον Ιούνιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο.

Η είσοδος στο φέρι που θα σε φέρει στη Γαύδο σε κάνει να ξεχάσεις τα πάντα, αισθάνεσαι ότι κάνεις την προσωπική σου απόδραση από την καθημερινότητα και την ρουτίνα. Γιατί, αν δεν είσαι αποφασισμένος να αποδράσεις, να ξεχάσεις και να ξεχαστείς, τότε καλύτερα να μην έρθεις.

ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙΣ, ΠΩΣ ΘΑ ΚΙΝΗΘΕΙΣ 

Οι περισσότεροι επιλέγουν την Γαύδο για την απλότητα στη διαμονή τους. Ελεύθερο κάμπινγκ, μία σκηνή σε μία παραλία, ένα τροχόσπιτο σε προβλεπόμενο σημείο ή διαμονή σε κάποια από τα λιγοστά δωμάτια που έχει το νησί, αλλά αυξάνονται κάθε χρόνο.

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ 

Μην περιμένεις ξαπλώστρες, ομπρέλες και οργανωμένες παραλίες, με βαβούρα, καφέ, μπαρ και άλλες ανέσεις, αλλά είναι οι παραλίες της Γαύδου είναι ο βασικός λόγος για να φτάσετε μέχρι εδώ.

Σα ναυαγοί, σα Ροβινσώνες που λέει και το γνωστό τραγούδι… αυτή είναι η αίσθηση που αποκομίζει κανείς μόλις επισκεφθεί τις παραλίες μας και θα νιώσει ευχάριστα που βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από τον θόρυβο της πόλης, απομονωμένος και ένα με την φύση.

 Αϊ Γιάννης (Κέδροι, αμμόλοφοι και ψιλή άμμος και μόλις 2-3 λεπτά περπάτημα)

– Λαυρακάς (Εξερευνήστε ακολουθώντας το μονοπάτι γιατί θα χρειαστείτε μισή ώρα περπάτημα, αλλά θα επιβραβευτείτε)

– Ποταμός (Το μονοπάτι από την Άμπελο θα σας βγάλει στην ίσως πιο όμορφη παραλία του νησιού. Μισή ώρα το κατέβασμα, αλλά η επιστροφή θέλει “κότσια”)

– Τρυπητή (Αυτό είναι το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης με τη γνωστή καρέκλα. Προσοχή, γιατί η παραλία δεν έχει σκιερά σημεία. Πρόσβαση με βάρκα ή από δύο μονοπάτια που θέλουν τον… χρόνο τους)

– Σαρακήνικο (Το “ευκολάκι” της Γαύδου με θέα τη νότια Κρήτη. Προσβάσιμη με αυτοκίνητο. Διαθέτει μίνι μάρκετ, καφέ και ταβερνάκια, αλλά και τον περισσότερο κόσμο)
– Κόρφος (Από την Καραβέ με το μονοπάτι στον οικισμό και στην παραλία… για τους τολμηρούς, αλλιώς υπάρχει και λεωφορείο για την παραλία που σχηματίζεται στον “κόρφο” ενός κόλπου. Ταβερνάκια και ενοικιαζόμενα δωμάτια… διαθέσιμα)

ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ

Τα ταβερνάκια που υπάρχουν αρκούν και με το παραπάνω. Μπορεί το νησί μας να είναι μικρό, να μοιάζει με μία… “πινέζα” στο νότιο κρητικό πέλαγος, αλλά αυτή η απομάκρυνση από την Κρήτη κάνει το φαγητό ακόμη πιο πολύτιμο! Γιατί είναι δικό μας φαγητό, παραδοσιακό.

Ψάρια και κρέατα που δύσκολα θα γευτείς στην ηπειρωτική Ελλάδα, λαχανικά με άλλη αίσθηση και χρώμα, φρέσκα υλικά, καλό και τίμιο φαγητό για όλα τα βαλάντια.

Δεν θα σας προτείνουμε κάτι συγκεκριμένο σαν επιλογή, αλμυρή ή γλυκιά… σας αφήνουμε να ανακαλύψετε μόνοι σας νόστιμα πιάτα και χορταστικές μερίδες στο νοτιότερο σημείο της Ευρώπης και θα νιώσετε σα να είσαστε καλεσμένοι στο σπίτι μας, με θέα το γαλάζιο της θάλασσας.

Γευθείτε τις νοστιμιές στα στέκια της Γαύδου, αλλιώς θα είναι… σα να μην ήρθατε ποτέ στο νησί!

Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Δεν ήταν μόνο η ομορφιά της Καλυψούς που κράτησε τον Οδυσσέα “αιχμάλωτο” για επτά χρόνια, αλλά και η μαγεία του νησιού, της Ωγυγίας!  Μία Γαύδος που κατοικείται από τη νεολιθική εποχή, μία Γαύδος που καταστράφηκε η χλωρίδα της από τους Ρωμαίους.

Τα χρόνια της βυζαντινής αυτοκρατορίας ο πληθυσμός έφτασε τους 8.000 κατοίκους, αλλά μετά την οθωμανική κυριαρχία άρχισε σταδιακά να εγκαταλείπεται.

Τόπος εξορίας, με πάνω από 250 κομμουνιστές να στέλνονται στο νησί, όπως ο Μάρκος Βαφειάδης ή ο Άρης Βελουχιώτης.

Από τη δεκαετία του ‘50 και μετά, εποχή πλήρους αστικοποίησης στην ηπειρωτική Ελλάδα, αρκετοί Γαυδιώτες έφυγαν στην Κρήτη και οι κάτοικοι λιγόστεψαν περαιτέρω.

Για την ιστορία, η Κοινότητα Γαύδου συστήνεται με ΦΕΚ στις 31 Ιανουαρίου 1925 και μόλις εννέα μήνες αργότερα, στις 21 Σεπτεμβρίου αποσπάται από το νομό Ρεθύμνου και υπάγεται πλέον στο νομό Χανίων.

Στις 21 Απριλίου 1942 αποσπάται από την επαρχία Σφακίων και υπάγεται στην επαρχία Σελίνου.

Στις 7 Ιουνίου 2010 η Κοινότητα Γαύδου γίνεται Δήμος.

ΧΛΩΡΙΔΑ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το νησί διαθέτει πολλές παραλίες και ακρογιαλιές, με χαρακτηριστικά τα θαλασσόκεδρα που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα. Το εσωτερικό του νησιού χαρακτηρίζεται από πεύκα,  θαλασσόκεδρους, αβόρατους, αγκίσαρους και σκίνους.

Υπάρχουν καλοχαραγμένα μονοπάτια που προσφέρονται για πεζοπορία και εξερεύνηση του νησιού.

Η Γαύδος είναι σημαντική για τη μετανάστευση των πουλιών μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης.

ΤΑ ΧΩΡΙΑ

Έξι είναι οι οικισμοί στο νησί της Γαύδου, περιλαμβάνοντας σε αυτούς και την ακατοίκητη Γαυδοπούλα. Ειδικότερα, το Καστρί είναι η έδρα του νησιού, ενώ οι άλλοι οικισμοί είναι τα Βατσιανά, η Άμπελος, η Καραβέ και η Φώκια.

Η πρώτη επαφή με την Γαύδο έρχεται με το λιμάνι της Καραβέ, όπου στεγάζονται υπηρεσίες του νησιού όπως Πυροσβεστική, Αστυνομία, Λιμενικό. Από την Καραβέ ξεκινούν… όλα. Λεωφορείο, ενοικιάσεις αυτοκινήτων και μοτοσικλετών, υπάρχουν δωμάτια για να μείνετε, μίνι μάρκετ, ταβερνάκια και καφέ.

Το Καστρί είναι η έδρα του νησιού, με το Κέντρο Υγείας, το νηπιαγωγείο – δημοτικό (διασταύρωση για Βατσιανά και Άμπελο), το γραφείο του Δήμου, αλλά και πολλά δωμάτια για να μείνετε. Θεωρείται ως η “αφετηρία” για να ξεκινήσετε κάθε εξόρμησή σας στη Γαύδο. Μίνι μάρκετ, φούρνος με σήμα κατατεθέν το γαλακτομπούρεκο της Στέλλας, ταβερνάκια και γενικά ότι θελήσετε θα το βρείτε στον “ορεινό” οικισμό της Γαύδου.

Σαρακήνικο = κολύμβηση, φαγητό, διασκέδαση, διαμονή. Με θέα την νότια πλευρά της Κρήτης, η απέραντη παραλία υπόσχεται στιγμές ξεγνοιασιάς. Κι εδώ θα βρείτε μίνι μάρκετ, ταβέρνες και δωμάτια για διαμονή.

Αν φτάσετε στην Τρυπητή με την περιβόητη καρέκλα, συνεχίστε προς τον οικισμό των Βατσιανών. Παλιά πετρόκτιστα σπίτια, τα περισσότερα ερειπωμένα. Αλλά και ένα Λαογραφικό Μουσείο που φιλοξενεί σημαντικά εκθέματα άλλων εποχών της Γαύδου και φτιάχτηκε αρχικά στα Βατσιανά από τον εφημέριο του νησιού, πατέρα Εμμανουήλ Μπικογιαννάκη, πριν μεταφερθεί στον οικισμό Σγουδιανά.

Μετά τον φάρο, όπου θα απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα (ίσως το ωραιότερο στην Ελλάδα), μία βόλτα στο ερειπωμένο χωριό της Αμπέλου θα σας μεταφέρει σε άλλες περιόδους του νησιού.

Στον Αϊ Γιάννη θα πάτε σίγουρα για μία βουτιά… το αναφέρουμε και πιο πάνω, αλλά οικισμός δεν υπάρχει. Συνήθως… δημιουργείται κάθε καλοκαίρι από όσους επιλέξουν να κάνουν κάμπινγκ εκεί. Λίγο πριν, θα συναντήσετε μίνι μάρκετ και ταβερνούλες.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ

Στην Τρυπητή βρίσκεται ίσως το πιο γνωστό αξιοθέατο της Γαύδου, η διάσημη καρέκλα. Πρόκειται για μία υπερμεγέθη καρέκλα που κατασκευάστηκε από Ρώσους επιστήμονες, οι οποίοι επέλεξαν να μείνουν μόνιμα στο νησί, μετά την καταστροφή στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνομπίλ το 1986.Η καρέκλα είναι τοποθετημένη πάνω σε ένα βράχο, είναι ύψους 2,50 μέτρων και πάνω σε μια πυξίδα με τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Στην πλάτη της καρέκλας μπορεί κανείς να διαβάσει τις οδηγίες «Smile, Relax».

Κοντά στον Κόρφο έχουν έρθει στο φως ευρήματα από την μινωική εποχή καθώς και Ρωμαϊκός τάφος κοντά στο μονοπάτι για Τρυπητή. Επίσης, αξίζει να επισκεφτείτε το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου στο βάθος της ρεματιάς και να δροσιστείτε από το νερό της πηγής του.

Για τον Λαυρακά και την μυθική Καλυψώ που κράτησε αιχμάλωτο τον Οδυσσέα επί επτά χρόνια στις σπηλιές της περιοχής, τι να γράψει κανείς… Ο μύθος μιλάει από μόνος του μέσα από τους στίχους του Ομήρου. Πιστεύεται πως το όνομα προέρχεται από την μινωική λέξη “λάβρυς” δηλαδή τον Μινωικό διπλό πέλεκυ.

Ο φάρος είναι ίσως το ομορφότερο αξιοθέατο στη Γαύδο και δεσπόζει σε ένα ύψωμα κοντά στην Άμπελο. Κατασκευάστηκε τo 1880 και ήταν από τους μεγαλύτερους της Μεσογείου, ενώ το φως του έλεγαν πως έφτανε μέχρι και 42 ναυτικά μίλια, όντας ο δεύτερος πιο φωτεινός μετά από τον φάρο στη Γη του Πυρός.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο βομβαρδίστηκε και καταστράφηκε. Πλέον έχει ανακατασκευαστεί και φιλοξενεί και μία ιστορική φωτογραφική έκθεση.

Στο καφενεδάκι μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ και το αναψυκτικό σας, με θέα τη θάλασσα και το μοναδικό μαγευτικό ηλιοβασίλεμα.

Πολλά τα; ξωκλήσια αλλά και τα αρχαία ερείπια στο νησί που μαρτυρούν την πορεία του στο χρόνο. Συνολικά υπάρχουν 18 μικρά εκκλησάκια διάσπαρτα στη Γαύδο.

Οι παθιασμένοι ωστόσο με την πεζοπορία θα μαγευτούν από την Γαύδο. Αγαπημένος προορισμός, με διαβαθμισμένης δυσκολίας μονοπάτια, μέσα στη φύση, συντηρημένα από τον Δήμο κάθε χρόνο, σας περιμένουν να τα εξερευνήσετε. Αναλυτικός οδηγός για όσους… τολμήσουν υπάρχει στη διεύθυνση gavdos.gr/monopatia

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

Ποιος είπε ότι στην… απομακρυσμένη και απομονωμένη Γαύδο δεν γίνονται εκδηλώσεις;. Ήδη, η “Γιορτή Αθλητισμού” έχει εξελιχθεί σε θεσμό κάθε χρόνο, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον δεκάδων αθλητών, αλλά και απλών περιπατητών, που θέλουν να τρέξουν στα…  απάτητα μονοπάτια του νησιού!

Το καλοκαίρι όμως στη Γαύδο συνοδεύεται και από το πολιτιστικό καλοκαίρι, με σειρά εκδηλώσεων, με επίκεντρο το θεατράκι λίγο πριν το Σαρακήνικο, αλλά και τον φάρο στην Άμπελο. Κινηματογραφικές προβολές κάτω από τ’ αστέρια σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, αλλά και μία με δύο συναυλίες υπό το φως της πανσελήνου.

Και βέβαια κάθε καλοκαίρι, στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης, λαμβάνει χώρα ένα ξεχωριστό εβδομαδιαίο βιωματικό εργαστήριο ψυχοδράματος, με επίκεντρο τη σύνδεση ανθρώπου – φύσης – εαυτού. Εδώ και 19 χρόνια, άνθρωποι από όλη την Κρήτη (και όχι μόνο) συναντιούνται για να συμμετάσχουν σε ένα ψυχοδραματικό ταξίδι αυθεντικής έκφρασης, βαθιάς ενδοσκόπησης και ομαδικής εμπειρίας. Σε ένα περιβάλλον όπου η φύση μιλάει με τη δική της φωνή – τα βράχια, οι αμμόλοφοι, ο άνεμος και η θάλασσα – το ψυχόδραμα ξεδιπλώνεται με τρόπο πιο ζωντανό και ουσιαστικό από ποτέ.

Δεν λείπουν και τα παραδοσιακά γλέντια από το νησί, ή τα πανηγύρια που γίνονται στα ξωκλήσια, αποτελώντας σημείο συνάντησης και επικοινωνίας για ντόπιους και επισκέπτες. Αλλά και τα γλέντια που κάνουν τα ταβερνάκια της Γαύδου και συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό από κόσμο.

Τέλος, ο Δήμος Γαύδου έχει μία ολοκληρωμένη πρόταση για το κτίριο που φιλοξενεί το Πολιτιστικό Εργαστήρι στα Βατσιανά, στοχεύοντας με την ολοκλήρωσή του να αποτελέσει κόμβο πολιτισμού για το νησί, με ποικίλες δράσεις, με θέμα την παράδοση, την ιστορία, τα γεωλογικά και αρχαιολογικά ευρήματα της Γαύδου, τις τοπικές συνταγές, εκθέσεις, εκπαιδευτικά σεμινάρια, κ.α.

Με λίγα λόγια…

– Τοποθεσία: Νότια της Κρήτης, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης.

– Χαρακτηριστικά: Ήρεμο, απομονωμένο νησί με άγρια ομορφιά.

– Αξιοθέατα: Παραλίες, πεζοπορικές διαδρομές, ιστορικά μνημεία.

– Δραστηριότητες: Πεζοπορία, παρατήρηση πουλιών, ψάρεμα.

– Πρόσβαση: Με δρομολόγια πλοίων από Σφακιά και Παλαιόχωρα.

– Οικισμοί: Καστρί (πρωτεύουσα) και Καραβέ (λιμάνι).

– Ιστορία: Κατοικημένη από τη παλαιολιθική εποχή, συνδέεται με την Ωγυγία της Οδύσσειας.

Πηγή : Χρήμα & Τουρισμός / Φωτογραφία Κώστας Κυριακάκης