Τα χρησιμοποιούμε για να καθαρίζουμε τα πιάτα από τα οποία τρώμε, αλλά το σφουγγάρι της κουζίνας είναι ένα υγρό, γεμάτο υπολείμματα φαγητού περιβάλλον, ιδανικό για να ευδοκιμήσουν τα βακτήρια.
Πολλά είδη βακτηρίων είναι πολύ ανθεκτικά. Έχει αποδειχθεί ότι το ίδιο αντικείμενο που χρησιμοποιούμε για να καθαρίζουμε τα πιάτα και τα ποτήρια μας, είναι γεμάτο μικρόβια.
Για την ακρίβεια τα σφουγγάρια είναι ο παράδεισος των βακτηρίων. Είναι ζεστά, υγρά και γεμάτα από υπολείμματα τροφών που αποτελούν τροφή για τα μικρόβια.
Το 2017, ο Markus Egert, μικροβιολόγος στο Πανεπιστήμιο Furtwangen στη Γερμανία, δημοσίευσε νέα δεδομένα σχετικά με το βακτηριακό μικροβίωμα των χρησιμοποιημένων σφουγγαριών κουζίνας.
Ανακάλυψε 362 είδη μικροβίων σε αυτά τα σφουγγάρια. Σε ορισμένα σημεία, η πυκνότητα των βακτηρίων έφτασε μέχρι και 54 δισεκατομμύρια άτομα ανά τετραγωνικό εκατοστό.
«Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη ποσότητα, παρόμοια με τον αριθμό των βακτηρίων που υπάρχουν σε δείγματα ανθρώπινων κοπράνων», λέει ο Egert.
Τα σφουγγάρια είναι γεμάτα από τρύπες που επιτρέπουν την εγκατάσταση κοινότητας μικροβίων.
Ο Lingchong You, συνθετικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Duke, και οι συνεργάτες του, χρησιμοποίησαν υπολογιστές για να μοντελοποιήσουν το πολύπλοκο περιβάλλον ενός σφουγγαριού για μια μελέτη του 2022. Διαπίστωσε ότι τα σφουγγάρια με θύλακες διαφορετικών μεγεθών ευνοούσαν τη μεγαλύτερη μικροβιακή ανάπτυξη. Στη συνέχεια, οι ερευνητές αναπαρήγαγαν αυτά τα αποτελέσματα αναπτύσσοντας διαφορετικά στελέχη E.coli σε σφουγγάρια κυτταρίνης.
Διαπίστωσαν ότι η ποικιλία μεγεθών πόρων στα σφουγγάρια κουζίνας, είναι κάτι που έχει πραγματικά σημασία για την ενθάρρυνση της βακτηριακής ανάπτυξης.
Τα σφουγγάρια είναι σίγουρα καλά «σπίτια» για τα βακτήρια. Δεν προκύπτει όμως απαραίτητα, ότι αποτελούν και κίνδυνο για την υγεία μας. Βακτήρια υπάρχουν παντού – στο δέρμα μας, στο έδαφος και στον αέρα που μάς περιβάλλει. Δεν είναι όλα επιβλαβή, στην πραγματικότητα πολλά εκτελούν εργασίες ζωτικής σημασίας. Το σημαντικό ερώτημα επομένως, είναι αν πρέπει να ανησυχούμε για τα βακτήρια που βρίσκονται στα σφουγγάρια.
Στη μελέτη του Egert, μελετήθηκε η αλληλουχία του DNA των πιο κοινών ειδών. Αν και δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί το ακριβές είδος κάθε βακτηρίου, πέντε στα δέκα από τα πιο διαδεδομένα είδη, είχαν στενή σχέση με βακτήρια που είναι γνωστό ότι προκαλούν λοιμώξεις σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ούτε τα ειδικά μέτρα καθαρισμού, όπως η θέρμανση σε φούρνο μικροκυμάτων ή η χρήση ζεστού νερού με σαπούνι βοήθησαν πραγματικά, καθώς, αν και εξουδετέρωσαν ορισμένα βακτήρια, επέτρεψαν σε άλλα, πιο ανθεκτικά στελέχη, να ευδοκιμήσουν.
«Η υπόθεσή μας είναι ότι τα μέτρα καθαρισμού μπορεί να οδηγήσουν σε μια διαδικασία επιλογής, όπου τα λιγοστά επιζώντα, μπορούν να πολλαπλασιαστούν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια επιλογή βακτηρίων που είναι καλύτερα προσαρμοσμένα στον καθαρισμό», λέει.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κανένα από τα βακτήρια που βρήκε ο Egert δεν συνδέεται με τροφική δηλητηρίαση ή σοβαρή ασθένεια. Στην πραγματικότητα, το 90% των νοσηλειών από τροφιμογενείς ασθένειες μπορεί να αποδοθεί σε μόνο πέντε παθογόνα, τρία από τα οποία είναι βακτήρια – E.coli, σαλμονέλα και καμπυλοβακτηρίδιο. Ευτυχώς, αυτά είναι αρκετά σπάνια στα σφουγγάρια.
«Βρήκαμε μόνο δυνητικά παθογόνα βακτήρια, δηλαδή βακτήρια που μπορεί να είναι επικίνδυνα για άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα ή ηλικιωμένους ή παιδιά», λέει ο Egert. «Συνήθως, για ένα υγιές άτομο, τα βακτήρια μέσα στο σφουγγάρι της κουζίνας δεν είναι επιβλαβή».
Το 2017, η Jennifer Quinlan, καθηγήτρια ασφάλειας τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Prairie View A&M των ΗΠΑ, και οι συνεργάτες της, συνέλεξαν σφουγγάρια κουζίνας από 100 σπίτια στη Φιλαδέλφεια. Διαπίστωσαν ότι μόνο το 1-2% αυτών των σφουγγαριών περιείχαν βακτήρια που συνδέονται με τροφική δηλητηρίαση στον άνθρωπο.
Το εύρημα αυτό επιβεβαιώθηκε από μελέτη του 2022 στην οποία η Solveig Langsrud από το νορβηγικό ινστιτούτο έρευνας τροφίμων Nofima, συνέκρινε τα βακτήρια που βρέθηκαν σε σφουγγάρια και βούρτσες πλυσίματος. Βρήκε ένα κοινό σύνολο αβλαβών μη παθογόνων βακτηρίων και στα δύο είδη σκευών, ωστόσο, οι βούρτσες περιείχαν συνολικά πολύ λιγότερα βακτήρια.
«Η συντριπτική πλειονότητα των βακτηρίων στα σφουγγάρια δεν προκαλούν ασθένεια, απλώς θα τα κάνουν να μυρίζουν. Αυτό μπορεί να γίνει δυσάρεστο με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχει ως εκ τούτου η πιθανότητα, αν χρησιμοποιείτε ένα σφουγγάρι για να καθαρίσετε τα σκεύη που έχουν έρθει σε επαφή με ωμό κρέας ή ωμό κοτόπουλο, να εγκατασταθούν κάποια από αυτά τα παθογόνα βακτήρια εκεί. Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι παθογόνα μπορούν να απομονωθούν από σφουγγάρια κουζίνας».
Έτσι, ενώ τα βακτήρια που αναπτύσσονται στο σφουγγάρι δεν είναι συνήθως επιβλαβή, αν επικίνδυνα βακτήρια όπως η σαλμονέλα φτάσουν στο σφουγγάρι, η δομή του σφουγγαριού το καθιστά ιδανικό μέρος για να αναπτυχθεί αυτό το παθογόνο.
Υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτό συμβαίνει. Όταν οι ερευνητές εισήγαγαν σαλμονέλα σε σφουγγάρια κουζίνας, αυτά ευδοκίμησαν, αλλά όταν πρόσθεσαν τα βακτήρια αυτά σε βούρτσες, αυτά πέθαναν. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι οι βούρτσες συχνά στεγνώνουν πιο αποτελεσματικά μεταξύ των χρήσεων, σκοτώνοντας τα βακτήρια της σαλμονέλας, ενώ τα σφουγγάρια μπορεί να παραμείνουν υγρά στο εσωτερικό τους εάν χρησιμοποιούνται καθημερινά.
Αυτά τα δυνητικά παθογόνα βακτήρια μπορούν στη συνέχεια να μεταφερθούν από το σφουγγάρι στα πιάτα και τα σκεύη ή τις επιφάνειες.
Πόσο συχνά πρέπει λοιπόν να αλλάζουμε το σφουγγάρι της κουζίνας μας; Η Quinlan υποστηρίζει ότι από άποψη υγιεινής, ιδανικά θα πρέπει να αντικαθιστάτε το σφουγγάρι κάθε εβδομάδα, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να επιμηκύνετε τη διάρκεια ζωής του.
«Υπάρχουν δύο εύκολοι τρόποι για τον καθαρισμό τους. Μπορείτε να τα βάζετε στο πλυντήριο πιάτων ή στον φούρνο μικροκυμάτων για ένα λεπτό. Αυτοί οι δύο τρόποι θα σκοτώσουν την πλειονότητα των παθογόνων μικροοργανισμών».
Η τοποθέτηση ενός σφουγγαριού σε βραστό νερό και απολυμαντικό θα σκοτώσει επίσης τα περισσότερα βακτήρια, αν και ορισμένα μπορεί να επιβιώσουν, ειδικά εκείνα που σχηματίζουν προστατευτικά βιοφίλμ. Αλλά αυτή η προσέγγιση έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματική στη μείωση πιθανών παθογόνων όπως η σαλμονέλα.
Άλλες συμβουλές περιλαμβάνουν τη μη φύλαξη του σφουγγαριού στο νεροχύτη, ώστε να του επιτρέπεται να στεγνώσει μεταξύ των χρήσεων, το καλό στύψιμο από τα νερά και τον καθαρισμό του από τα υπολείμματα τροφών.
«Εγώ δεν θα χρησιμοποιούσα καθόλου σφουγγάρια κουζίνας. Στην πραγματικότητα δεν μου φαίνεται λογικό να χρησιμοποιώ ένα τέτοιο αντικείμενο μέσα στο περιβάλλον της κουζίνας», λέει ο Egert. «Μια βούρτσα είναι πολύ καλύτερη, επειδή περιέχει λιγότερα βακτήρια και στεγνώνει πιο εύκολα. Είναι επίσης πιο εύκολο να καθαριστεί».
Πηγή: onmed.gr
